Collection of Spiritual and Devotional Literature in Various Indian Languages
View this in:
| | English | | Devanagari | | Telugu | | Tamil | | Kannada | | Malayalam | | Gujarati | | Oriya | | Bengali | |
પતંજલિ યોગ સૂત્રાણિ - 1 (સમાધિ પાદ)
અથ સમાધિપાદઃ |
અથ યોગાનુશાસનમ્ ‖ 1 ‖
યોગશ્ચિત્તવૃત્તિ નિરોધઃ ‖ 2 ‖
તદા દ્રષ્ટુઃ સ્વરૂપેઽવસ્થાનમ્ ‖ 3 ‖
વૃત્તિ સારૂપ્યમિતરત્ર ‖ 4 ‖
વૃત્તયઃ પંચતસ્યઃ ક્લિષ્ટાઽક્લિષ્ટાઃ ‖ 5 ‖
પ્રમાણ વિપર્યય વિકલ્પ નિદ્રા સ્મૃતયઃ ‖ 6 ‖
પ્રત્યક્ષાનુમાનાગમાઃ પ્રમાણાનિ ‖ 7 ‖
વિપર્યયો મિથ્યાજ્ઞાનમતદ્રૂપ પ્રતિષ્ટમ્ ‖ 8 ‖
શબ્દજ્ઞાનાનુપાતી વસ્તુશૂન્યો વિકલ્પઃ ‖ 9 ‖
અભાવ પ્રત્યયાલંબના વૃત્તિર્નિદ્રા ‖ 10 ‖
અનભૂત વિષયાસંપ્રમોષઃ સ્મૃતિઃ ‖ 11 ‖
અભ્યાસ વૈરાગ્યાભ્યાં તન્નિરોધઃ ‖ 12 ‖
તત્ર સ્થિતૌ યત્નોઽભ્યાસઃ ‖ 13 ‖
સ તુ દીર્ઘકાલ નૈરંતર્ય સક્તારાસેવિતો દૃઢભૂમિઃ ‖ 14 ‖
દૃષ્ટાનુશ્રવિક વિષય વિતૃષ્ણસ્ય વશીકારસઞ્જ્ઞા વૈરાગ્યમ્ ‖ 15 ‖
તત્પરં પુરુષખ્યાતે-ર્ગુણવૈતૃષ્ણામ્ ‖ 16 ‖
વિતર્ક વિચારાનંદાસ્મિતારૂપાનુગમાત્ સંપ્રજ્ઞાતઃ ‖ 17 ‖
વિરામપ્રત્યયાભ્યાસપૂર્વઃ સંસ્કારશેષોઽનયઃ ‖ 18 ‖
ભવપ્રત્યયો વિદેહપ્રકૃતિલયાનામ્ ‖ 19 ‖
શ્રદ્ધા વીર્ય સ્મૃતિ સમાધિપ્રજ્ઞા પૂર્વકઃ ઇતરેષામ્ ‖ 20 ‖
તીવ્રસંવેગાનામાસન્નઃ ‖ 21 ‖
મૃદુમધ્યાધિમાત્રત્વાત્તતોઽપિ વિશેષઃ ‖ 22 ‖
ઈશ્વરપ્રણિધાનાદ્વા ‖ 23 ‖
ક્લેશ કર્મ વિપાકાશયૈરપરામૃષ્ટઃ પુરુષવિશેષ ઈશ્વરઃ ‖ 24 ‖
તત્ર નિરતિશયં સર્વજ્ઞવીજમ્ ‖ 25 ‖
સ એષઃ પૂર્વેષામપિ ગુરુઃ કાલેનાનવચ્છેદાત્ ‖ 26 ‖
તસ્ય વાચકઃ પ્રણવઃ ‖ 27 ‖
તજ્જપસ્તદર્થભાવનમ્ ‖ 28 ‖
તતઃ પ્રત્યક્ચેતનાધિગમોઽપ્યંતરાયાભાવશ્ચ ‖ 29 ‖
વ્યાધિ સ્ત્યાન સંશય પ્રમાદાલસ્યાવિરતિ ભ્રાંતિ
દર્શનાલબ્ધૂમિકત્વાનવસ્થિતત્વાનિ ચિત્તવિક્ષેપસ્તેઽંતરાયાઃ ‖ 30 ‖
દુઃખ દૌર્મ્મનરસ્યાંગમેજયત્વ શ્વાસપ્રશ્વાસા વિક્ષેપસહભુવઃ ‖ 31 ‖
તત્પ્રતિષેધાર્થમેકતત્ત્વાભ્યાસઃ ‖ 32 ‖
મૈત્રી કરુણા મુદિતોપેક્ષાણાં સુખ દુઃખા પુણ્યાપુણ્ય વિષયાણામ્-ભાવનાતશ્ચિત્તપ્રસાદનમ્ ‖ 33 ‖
પ્રચ્છર્દૃન વિધારણાભ્યાં વા પ્રણસ્ય ‖ 34 ‖
વિષયવતી વા પ્રવૃત્તિરૂત્પન્ના મનસઃ સ્થિતિ નિબંધની ‖ 35 ‖
વિશોકા વા જ્યોતિષ્મતી ‖ 36 ‖
વીતરાગ વિષયં વા ચિત્તમ્ ‖ 37 ‖
સ્વપ્ન નિદ્રા જ્ઞાનાલંબનં વા ‖ 38 ‖
યથાભિમતધ્યાનાદ્વા ‖ 39 ‖
પરમાણુ પરમ મહત્ત્વાંતોઽસ્ય વશીકારઃ ‖ 40 ‖
ક્ષીણવૃત્તેરભિજાતસ્યેવ મણેર્ગ્રહીતૃર્ગયણ ગ્રાહ્યેષુ તત્સ્થ તદંજનતા સમાપત્તિઃ ‖ 41 ‖
તત્ર શબ્દાર્થ જ્ઞાન વિકલ્પૈઃ સંકીર્ણા સવિતર્કા સમાપત્તિઃ ‖ 42 ‖
સ્મૃતિ પરિશુદ્ધૌ સ્વરૂપ શૂન્યેવાર્થ માત્રાનિર્ભાસા નિર્વિતર્કા ‖ 43 ‖
એતયૈવ સવિચારા નિર્વિચાર ચ સૂક્ષ્મવિષયા વ્યારખ્યાતા ‖ 44 ‖
સૂક્ષ્મ વિષયત્વં ચાલિંગપર્યવસાનમ્ ‖ 45 ‖
તા એવ સવીજઃ સમાધિઃ ‖ 46 ‖
નિર્વિચાર વૈશારાધ્યેઽધ્યાત્મપ્રસાદઃ ‖ 47 ‖
ઋતંભરા તત્ર પ્રજ્ઞા ‖ 48 ‖
શ્રુતાનુમાન પ્રજ્ઞાભ્યામન્યવિષયા વિશેષાર્થત્વાત્ ‖ 49 ‖
તજ્જઃ સંસ્કારોઽન્યસંસ્કાર પ્રતિબંધી ‖ 50 ‖
તસ્યાપિ નિરોધે સર્વનિરોધાન્નિર્વાજસ્સમાધિઃ ‖ 51 ‖
ઇતિ પાતંજલયોગદર્શને સમાધિપાદો નામ પ્રથમઃ પાદઃ |
અથ યોગાનુશાસનમ્ ‖ 1 ‖
યોગશ્ચિત્તવૃત્તિ નિરોધઃ ‖ 2 ‖
તદા દ્રષ્ટુઃ સ્વરૂપેઽવસ્થાનમ્ ‖ 3 ‖
વૃત્તિ સારૂપ્યમિતરત્ર ‖ 4 ‖
વૃત્તયઃ પંચતસ્યઃ ક્લિષ્ટાઽક્લિષ્ટાઃ ‖ 5 ‖
પ્રમાણ વિપર્યય વિકલ્પ નિદ્રા સ્મૃતયઃ ‖ 6 ‖
પ્રત્યક્ષાનુમાનાગમાઃ પ્રમાણાનિ ‖ 7 ‖
વિપર્યયો મિથ્યાજ્ઞાનમતદ્રૂપ પ્રતિષ્ટમ્ ‖ 8 ‖
શબ્દજ્ઞાનાનુપાતી વસ્તુશૂન્યો વિકલ્પઃ ‖ 9 ‖
અભાવ પ્રત્યયાલંબના વૃત્તિર્નિદ્રા ‖ 10 ‖
અનભૂત વિષયાસંપ્રમોષઃ સ્મૃતિઃ ‖ 11 ‖
અભ્યાસ વૈરાગ્યાભ્યાં તન્નિરોધઃ ‖ 12 ‖
તત્ર સ્થિતૌ યત્નોઽભ્યાસઃ ‖ 13 ‖
સ તુ દીર્ઘકાલ નૈરંતર્ય સક્તારાસેવિતો દૃઢભૂમિઃ ‖ 14 ‖
દૃષ્ટાનુશ્રવિક વિષય વિતૃષ્ણસ્ય વશીકારસઞ્જ્ઞા વૈરાગ્યમ્ ‖ 15 ‖
તત્પરં પુરુષખ્યાતે-ર્ગુણવૈતૃષ્ણામ્ ‖ 16 ‖
વિતર્ક વિચારાનંદાસ્મિતારૂપાનુગમાત્ સંપ્રજ્ઞાતઃ ‖ 17 ‖
વિરામપ્રત્યયાભ્યાસપૂર્વઃ સંસ્કારશેષોઽનયઃ ‖ 18 ‖
ભવપ્રત્યયો વિદેહપ્રકૃતિલયાનામ્ ‖ 19 ‖
શ્રદ્ધા વીર્ય સ્મૃતિ સમાધિપ્રજ્ઞા પૂર્વકઃ ઇતરેષામ્ ‖ 20 ‖
તીવ્રસંવેગાનામાસન્નઃ ‖ 21 ‖
મૃદુમધ્યાધિમાત્રત્વાત્તતોઽપિ વિશેષઃ ‖ 22 ‖
ઈશ્વરપ્રણિધાનાદ્વા ‖ 23 ‖
ક્લેશ કર્મ વિપાકાશયૈરપરામૃષ્ટઃ પુરુષવિશેષ ઈશ્વરઃ ‖ 24 ‖
તત્ર નિરતિશયં સર્વજ્ઞવીજમ્ ‖ 25 ‖
સ એષઃ પૂર્વેષામપિ ગુરુઃ કાલેનાનવચ્છેદાત્ ‖ 26 ‖
તસ્ય વાચકઃ પ્રણવઃ ‖ 27 ‖
તજ્જપસ્તદર્થભાવનમ્ ‖ 28 ‖
તતઃ પ્રત્યક્ચેતનાધિગમોઽપ્યંતરાયાભાવશ્ચ ‖ 29 ‖
વ્યાધિ સ્ત્યાન સંશય પ્રમાદાલસ્યાવિરતિ ભ્રાંતિ
દર્શનાલબ્ધૂમિકત્વાનવસ્થિતત્વાનિ ચિત્તવિક્ષેપસ્તેઽંતરાયાઃ ‖ 30 ‖
દુઃખ દૌર્મ્મનરસ્યાંગમેજયત્વ શ્વાસપ્રશ્વાસા વિક્ષેપસહભુવઃ ‖ 31 ‖
તત્પ્રતિષેધાર્થમેકતત્ત્વાભ્યાસઃ ‖ 32 ‖
મૈત્રી કરુણા મુદિતોપેક્ષાણાં સુખ દુઃખા પુણ્યાપુણ્ય વિષયાણામ્-ભાવનાતશ્ચિત્તપ્રસાદનમ્ ‖ 33 ‖
પ્રચ્છર્દૃન વિધારણાભ્યાં વા પ્રણસ્ય ‖ 34 ‖
વિષયવતી વા પ્રવૃત્તિરૂત્પન્ના મનસઃ સ્થિતિ નિબંધની ‖ 35 ‖
વિશોકા વા જ્યોતિષ્મતી ‖ 36 ‖
વીતરાગ વિષયં વા ચિત્તમ્ ‖ 37 ‖
સ્વપ્ન નિદ્રા જ્ઞાનાલંબનં વા ‖ 38 ‖
યથાભિમતધ્યાનાદ્વા ‖ 39 ‖
પરમાણુ પરમ મહત્ત્વાંતોઽસ્ય વશીકારઃ ‖ 40 ‖
ક્ષીણવૃત્તેરભિજાતસ્યેવ મણેર્ગ્રહીતૃર્ગયણ ગ્રાહ્યેષુ તત્સ્થ તદંજનતા સમાપત્તિઃ ‖ 41 ‖
તત્ર શબ્દાર્થ જ્ઞાન વિકલ્પૈઃ સંકીર્ણા સવિતર્કા સમાપત્તિઃ ‖ 42 ‖
સ્મૃતિ પરિશુદ્ધૌ સ્વરૂપ શૂન્યેવાર્થ માત્રાનિર્ભાસા નિર્વિતર્કા ‖ 43 ‖
એતયૈવ સવિચારા નિર્વિચાર ચ સૂક્ષ્મવિષયા વ્યારખ્યાતા ‖ 44 ‖
સૂક્ષ્મ વિષયત્વં ચાલિંગપર્યવસાનમ્ ‖ 45 ‖
તા એવ સવીજઃ સમાધિઃ ‖ 46 ‖
નિર્વિચાર વૈશારાધ્યેઽધ્યાત્મપ્રસાદઃ ‖ 47 ‖
ઋતંભરા તત્ર પ્રજ્ઞા ‖ 48 ‖
શ્રુતાનુમાન પ્રજ્ઞાભ્યામન્યવિષયા વિશેષાર્થત્વાત્ ‖ 49 ‖
તજ્જઃ સંસ્કારોઽન્યસંસ્કાર પ્રતિબંધી ‖ 50 ‖
તસ્યાપિ નિરોધે સર્વનિરોધાન્નિર્વાજસ્સમાધિઃ ‖ 51 ‖
ઇતિ પાતંજલયોગદર્શને સમાધિપાદો નામ પ્રથમઃ પાદઃ |