PDF, Large PDF, Multimedia, Meaning
View this in:
| English | Devanagari | Telugu | Tamil | Kannada | Malayalam | Gujarati | Oriya | Bengali |
This stotram is in సరళ తెలుగు. View this in శుద్ధ తెలుగు, with correct anuswaras marked.

భర్తృహరేః శతక త్రిశతి - వైరాగ్య శతకమ్


చూడోత్తంసితచంద్రచారుకలికాచంచచ్ఛిఖాభాస్వరో
లీలాదగ్ధవిలోలకామశలభః శ్రేయోదశాగ్రే స్ఫురన్ |
అంతఃస్ఫూర్జద్^^అపారమోహతిమిరప్రాగ్భారం ఉచ్చాటయన్
శ్వేతఃసద్మని యోగినాం విజయతే జ్ఞానప్రదీపో హరః ‖ 3౤1 ‖

భ్రాంతం దేశం అనేకదుర్గవిషమం ప్రాప్తం న కించిత్ఫలం
త్యక్త్వా జాతికులాభిమానం ఉచితం సేవా కృతా నిష్ఫలా |
భుక్తం మానవివర్జితం పరగృహేష్వాశంకయా కాకవత్
తృష్ణే జృంభసి పాపకర్మపిశునే నాద్యాపి సంతుష్యసి ‖ 3౤2 ‖

ఉత్ఖాతం నిధిశంకయా క్షితితలం ధ్మాతా గిరేర్ధాతవో
నిస్తీర్ణః సరితాం పతిర్నృపతయో యత్నేన సంతోషితాః |
మంత్రారాధనతత్పరేణ మనసా నీతాః శ్మశానే నిశాః
ప్రాప్తః కాణవరాటకోఽపి న మయా తృష్ణే సకామా భవ ‖ 3౤3 ‖

ఖలాలాపాః సౌఢాః కథం అపి తద్^^ఆరాధనపరైర్నిగృహ్యాంతర్
బాష్పం హసితం అపి శూన్యేన మనసా |
కృతో విత్తస్తంభప్రతిహతధియాం అంజలిరపి
త్వం ఆశే మోఘాశే కిమ అపరం అతో నర్తయసి మాం ‖ 3౤4 ‖

అమీషాం ప్రాణానాం తులితవిసినీపత్రపయసాం
కృతే కిం నాస్మాభిర్విగలితవివేకైర్వ్యవసితం |
యద్^^ఆఢ్యానాం అగ్రే ద్రవిణమదనిఃసంజ్ఞమనసాం
కృతం మావవ్రీడైర్నిజగుణకథాపాతకం అపి ‖ 3౤5 ‖

క్షాంతం న క్షమయా గృహోచితసుఖం త్యక్తం న సంతోషతః
సోఢో దుఃసహశీతతాపపవనక్లేశో న తప్తం తపః |
ధ్యాతం విత్తం అహర్నిశం నిత్యమితప్రాణైర్న శంభోః పదం
తత్తత్కర్మ కృతం యదేవ మునిభిస్తైస్తైః ఫలైర్వంచితాః ‖ 3౤6 ‖

భోగా న భుక్తా వయం ఏవ భుక్తాస్
తపో న తప్తం వయం ఏవ తప్తాః |
కాలో న యాతో వయం ఏవ యాతాస్తృష్ణా
న జీర్ణా వయం ఏవ జీర్ణాః ‖ 3౤7 ‖

బలిభిర్ముఖం ఆక్రాంతం పలితేనాంకితం శిరః |
గాత్రాణి శిథిలాయంతే తృష్ణైకా తరుణాయతే ‖ 3౤8 ‖

వివేకవ్యాకోశే విదధతి సమే శామ్యతి తృషా
పరిష్వంగే తుంగే ప్రసరతితరాం సా పరిణతా |
జరాజీర్ణైశ్వర్యగ్రసనగహనాక్షేపకృపణస్తృషాపాత్రం
యస్యాం భవతి మరుతాం అప్యధిపతిః ‖ 3౤81 ‖

నివృత్తా భోగేచ్ఛా పురుషబహుమానోఽపి గలితః
సమానాః స్వర్యాతాః సపది సుహృదో జీవితసమాః |
శనైర్యష్ట్యుత్థానం ఘనతిమిరరుద్ధే చ నయనే
అహో మూఢః కాయస్తదపి మరణాపాయచకితః ‖ 3౤9 ‖

ఆశా నామ నదీ మనోరథజలా తృష్ణాతరంగాకులా
రాగగ్రాహవతీ వితర్కవిహగా ధైర్యద్రుమధ్వంసినీ |
మోహావర్తసుదుస్తరాతిగహనా ప్రోత్తుంగచింతాతటీ
తస్యాః పరగతా విశుద్ధం అలసో నందంతి యోగీశ్వరాః ‖ 3౤10 ‖

న సంసారోత్పన్నం చరితం అనుపశ్యామి కుశలం
విపాకః పుణ్యానాం జనయతి భయం మే విమృశతః |
మహద్భిః పుణ్యౌఘైశ్చిరపరిగృహీతాశ్చ విషయా
మహాంతో జాయంతే వ్యసనం ఇవ దాతుం విషయిణాం ‖ 3౤11 ‖

అవశ్యం యాతారశ్చిరతరం ఉషిత్వాపి విషయా
వియోగే కో భేదస్త్యజతి న జనో యత్స్వయం అమూన్ |
వ్రజంతః స్వాతంత్ర్యాదతులపరితాపాయ మనసః
స్వయం త్యక్తా హ్యేతే శమసుఖం అనంతం విదధతి ‖ 3౤12 ‖

బ్రహ్మజ్ఞానవివేకనిర్మలధియః కుర్వంత్యహో దుష్కరం
యన్ముంచంత్యుపభోగభాంజ్యపి ధనాన్యేకాంతతో నిఃస్పృహాః |
సంప్రాతాన్న పురా న సంప్రతి న చ ప్రాప్తౌ దృఢప్రత్యయాన్
వాంఛామాత్రపరిగ్రహానపి పరం త్యక్తుం న శక్తా వయం ‖ 3౤13 ‖

ధన్యానాం గిరికందరేషు వసతాం జ్యోతిః పరం ధ్యాయతామానందాశ్రు
జలం పిబంతి శకునా నిఃశంకం అంకేశయాః |
అస్మాకం తు మనోరథోపరచితప్రాసాదవాపీతటక్రీడా
కాననకేలికౌతుకజుషాం ఆయుః పరం క్షీయతే ‖ 3౤14 ‖

భిక్షాశతం తదపి నీరసం ఏకబారం
శయ్యా చ భూః పరిజనో నిజదేహమాత్రం |
వస్త్రం విశీర్ణశతఖండమయీ చ కంథా
హా హా తథాపి విషయా న పరిత్యజంతి ‖ 3౤15 ‖

స్తనౌ మాంసగ్రంథీ కనకకలశావిత్యుపమితీ
ముఖం శ్లేష్మాగారం తదపి చ శశాంకేన తులితం |
స్రవన్మూత్రక్లిన్నం కరివరశిరస్పర్ధి జఘనం
ముహుర్నింద్యం రూపం కవిజనవిశేషైర్గురుకృతం ‖ 3౤16 ‖

ఏకో రాగిషు రాజతే ప్రియతమాదేహార్ధహారీ హరో
నీరాగేషు జనో విముక్తలలనాసంగో న యస్మాత్పరః |
దుర్వారస్మరబాణపన్నగవిషవ్యాబిద్ధముగ్ధో జనః
శేషః కామవిడంబితాన్న విషయాన్భోక్తుం న మోక్తుం క్షమః ‖ 3౤17 ‖

అజానందాహాత్మ్యం పతతు శలభస్తీవ్రదహనే
స మీనోఽప్యజ్ఞానాద్బడిశయుతం అశ్నాతు పిశితం |
విజానంతోఽప్యేతే వయం ఇహ వియజ్జాలజటిలాన్
న ముంచామః కానాం అహహ గహనో మోహమహిమా ‖ 3౤18 ‖

తృషా శుష్యత్యాస్యే పిబతి సలిలం శీతమధురం
క్షుధార్తః శాల్యన్నం కవలయతి మాంసాదికలితం |
ప్రదీప్తే కామాగ్నౌ సుదృఢతరం ఆలింగతి వధూం
ప్రతీకారం వ్యాధః సుఖం ఇతి విపర్యస్యతి జనః ‖ 3౤19 ‖

తుంగం వేశ్మ సుతాః సతాం అభిమతాః సంఖ్యాతిగాః సంపదః
కల్యాణీ దయితా వయశ్చ నవం ఇత్యజ్ఞానమూఢో జనః |
మత్వా విశ్వం అనశ్వరం నివిశతే సంసారకారాగృహే
సందృశ్య క్షణభంగురం తదఖిలం ధన్యస్తు సన్న్యస్యతి ‖ 3౤20 ‖

దీనా దీనముఖైః సదైవ శిశుకైరాకృష్టజీర్ణాంబరా
క్రోశద్భిః క్షుధితైర్నిరన్నవిధురా దృశ్యా న చేద్గేహినీ |
యాచ్ఞాభంగభయేన గద్గదగలత్రుట్యద్విలీనాక్షరం
కో దేహీతి వదేత్స్వదగ్ధజఠరస్యార్థే మనస్వీ పుమాన్ ‖ 3౤21 ‖

అభిమతమహామానగ్రంథిప్రభేదపటీయసీ
గురుతరగుణగ్రామాభోజస్ఫుటోజ్జ్వలచంద్రికా |
విపులవిలల్లజ్జావల్లీవితానకుఠారికా
జఠరపిఠరీ దుస్పురేయం కరోతి విడంబనం ‖ 3౤22 ‖

పుణ్యే గ్రామే వనే వా మహతి సితపటచ్ఛన్నపాలీ కపాలిం
హ్యాదాయ న్యాయగర్భద్విజహుతహుతభుగ్ధూమధూమ్రోపకంఠే |
ద్వారం ద్వారం ప్రవిష్టో వరం ఉదరదరీపూరణాయ క్షుధార్తో
మానీ ప్రాణైః సనాథో న పునరనుదినం తుల్యకుల్యేసు దీనః ‖ 3౤23 ‖

గంగాతరంగకణశీకరశీతలాని
విద్యాధరాధ్యుషితచారుశిలాతలాని |
స్థానాని కిం హిమవతః ప్రలయం గతాని
యత్సావమానపరపిండరతా మనుష్యాః ‖ 3౤24 ‖

కిం కందాః కందరేభ్యః ప్రలయం ఉపగతా నిర్ఝరా వా గిరిభ్యః
ప్రధ్వస్తా వా తరుభ్యః సరసగలభృతో వల్కలిన్యశ్చ శాఖాః |
వీక్ష్యంతే యన్ముఖాని ప్రసభం అపగతప్రశ్రయాణాం ఖలానాం
దుఃఖాప్తస్వల్పవిత్తస్మయపవనవశానర్తితభ్రూలతాని ‖ 3౤25 ‖

పుణ్యైర్మూలఫలైస్తథా ప్రణయినీం వృత్తిం కురుష్వాధునా
భూశయ్యాం నవపల్లవైరకృపణైరుత్తిష్ఠ యావో వనం |
క్షుద్రాణాం అవివేకమూఢమనసాం యత్రేశ్వరాణాం సదా
విత్తవ్యాధివికారవిహ్వలగిరాం నామాపి న శ్రూయతే ‖ 3౤26 ‖

ఫలం స్వేచ్ఛాలభ్యం ప్రతివనం అఖేదం క్షితిరుహాం
పయః స్థానే స్థానే శిశిరమధురం పుణ్యసరితాం |
మృదుస్పర్శా శయ్యా సులలితలతాపల్లవమయీ
సహంతే సంతాపం తదపి ధనినాం ద్వారి కృపణాః ‖ 3౤27 ‖

యే వర్తంతే ధనపతిపురః ప్రార్థనాదుఃఖభాజో
యే చాల్పత్వం దధతి విషయాక్షేపపర్యాప్తబుద్ధేః |
తేషాం అంతఃస్ఫురితహసితం వాసరాణి స్మరేయం
ధ్యానచ్ఛేదే శిఖరికుహరగ్రావశయ్యానిషణ్ణః ‖ 3౤28 ‖

యే సంతోషనిరంతరప్రముదితస్తేషాం న భిన్నా ముదో
యే త్వన్యే ధనలుబ్ధసంకలధియస్తేసాం న తృష్ణాహతా |
ఇత్థం కస్య కృతే కుతః స విధినా కీదృక్పదం సంపదాం
స్వాత్మన్యేవ సమాప్తహేమమహిమా మేరుర్న మే రోచతే ‖ 3౤29 ‖

భిక్షాహారం అదైన్యం అప్రతిసుఖం భీతిచ్ఛిదం సర్వతో
దుర్మాత్సర్యమదాభిమానమథనం దుఃఖౌఘవిధ్వంసనం |
సర్వత్రాన్వహం అప్రయత్నసులభం సాధుప్రియం పావనం
శంభోః సత్రం అవాయం అక్షయనిధిం శంసంతి యోగీశ్వరాః ‖ 3౤30 ‖

భోగే రోగమయం కులే చ్యుతిభయం విత్తే నృపాలాద్భయం
మానే ధైన్యభయం బలే రిపుభయం రూపే జరాయ భయం |
శాస్త్రే వాదిభయం గుణే ఖలభయం కాయే కృతాంతాద్భయం
సర్వం వస్తు భయాన్వితం భువి న్\'ఎ9ణాం వైరాగ్యం ఏవాభయం ‖ 3౤31 ‖

ఆక్రాంతం మరణేన జన్మ జరసా చాత్యుజ్జ్వలం యౌవనం
సంతోషో ధనలిప్సయా శమముఖం ప్రౌఢాంగనావిభ్రమైః |
లోకైర్మత్సరిభిర్గుణా వనభువో వ్యాలైర్నృపా దుర్జనైర్
అస్థైర్యేణ విభూతయోఽప్యపహతా గ్రస్తం న కిం కేన వా ‖ 3౤32 ‖

ఆధివ్యాధిశతైర్జనస్య వివిధైరారోగ్యం ఉన్మూల్యతే
లక్ష్మీర్యత్ర పతంతి తత్ర వివృతద్వారా ఇవ వ్యాపదః |
జాతం జాతం అవశ్యం ఆశు వివశం మృత్యుః కరోత్యాత్మసాత్
తత్కిం తేన నిరంకుశేన విధినా యన్నిర్మితం సుస్థిరం ‖ 3౤33 ‖

భోగాస్తుంగతరంగభంగతరలాః ప్రాణాః క్షణధ్వంసినః
స్తోకాన్యేవ దినాని యౌవనసుఖం స్ఫూర్తిః ప్రియాసు స్థితా |
తత్సంసారం అసారం ఏవ నిఖిలం బుద్ధ్వా బుధా బోధకా
లోకానుగ్రహపేశలేన మనసా యత్నః సమాధీయతాం ‖ 3౤34 ‖

భోగా మేఘవితానమధ్యవిలసత్సౌదామినీచంచలా
ఆయుర్వాయువిఘట్టితాబ్జపటలీలీనాంబువద్భంగురం |
లీలా యౌవనలాలసాస్తనుభృతాం ఇత్యాకలయ్య ద్రుతం
యోగే ధైర్యసమాధిసిద్ధిసులభే బుద్ధిం విదధ్వం బుధాః ‖ 3౤35 ‖

ఆయుః కల్లోలలోలం కతిపయదివసస్థాయినీ యౌవనశ్రీర్
అర్థాః సంకల్పకల్పా ఘనసమయతడిద్విభ్రమా భోగపూగాః |
కంఠాశ్లేషోపగూఢ తదపి చ న చిరం యత్ప్రియాభః ప్రణీతం
బ్రహ్మణ్యాసక్తచిత్తా భవత భవమయాంభోధిపారం తరీతుం ‖ 3౤36 ‖

కృచ్ఛ్రేణామేధ్యమధ్యే నియమితతనుభిః స్థీయతే గర్భవాసే
కాంతావిశ్లేషదుఃఖవ్యతికరవిషమో యౌవనే చోపభోగః |
వామాక్షీణాం అవజ్ఞావిహసితవసతిర్వృద్ధభావోఽన్యసాధుః
సంసారే రే మనుష్యా వదత యది సుఖం స్వల్పం అప్యస్తి కించిథ్ ‖ 3౤37 ‖

వ్యాఘ్రీవ తిష్ఠతి జరా పరితర్జయంతీ
రోగాశ్చ శత్రవ ఇవ ప్రహరంతి దేహం |
ఆయుః పరిస్రవంతి భిన్నఘటాదివాంభో
లోకస్తథాప్యహితం ఆచరతీతి చిత్రం ‖ 3౤38 ‖

భోగా భంగురవృత్తయో బహువిధాస్తైరేవ చాయం భవస్తత్
కస్యేహ కృతే పరిభ్రమత రే లోకాః కృతం చేష్టతైః |
ఆశాపాశశతాపశాంతివిశదం చేతఃసమాధీయతాం
కామోత్పత్తివశాత్స్వధామని యది శ్రద్దేయం అస్మద్వచః ‖ 3౤39 ‖

సఖే ధన్యాః కేచిత్త్రుటితభవబంధవ్యతికరా
వనాంతే చిత్తాంతర్విషం అవిషయాశీత్విషగతాః |
శరచ్చంద్రజ్యోత్స్నాధవలగగనాభోగసుభగాం
నయంతే యే రాత్రిం సుకృతచయచింతైకశరణాః ‖ 3౤391 ‖

బ్రహ్మేంద్రాదిమరుద్గణాంస్తృణకణాన్యత్ర స్థితో మన్యతే
యత్స్వాదాద్విరసా భవంతి విభవాస్త్రైలోక్యరాజ్యాదయః |
భోగః కోఽపి స ఏవ ఏక పరమో నిత్యోదితో జృంభతే
భోః సాధో క్షణభంగురే తదితరే భోగే రతిం మా కృథాః ‖ 3౤40 ‖

సా రమ్యా నగరీ మహాన్స నృపతిః సామంతచక్రం చ తత్
పార్శ్వే తస్య చ సా విదగ్ధపరిషత్తాశ్చంద్రబింబాననాః |
ఉద్వృత్తః స రాజపుత్రనివహస్తే వందినస్తాః కథాః
సర్వం యస్య వశాదగాత్స్మృతిపథం కాలాయ తస్మై నమః ‖ 3౤41 ‖

యత్రానేకః క్వచిదపి గృహే తత్ర తిష్ఠత్యథైకో
యత్రాప్యేకస్తదను బహవస్తత్ర నైకోఽపి చాంతే |
ఇత్థం నయౌ రజనిదివసౌ లోలయంద్వావివాక్షౌ
కాలః కల్యో భువనఫలకే క్రడతి ప్రాణిశారైః ‖ 3౤42 ‖

ఆదిత్యస్య గతాగతైరహరహః సంక్షీయతే జీవితం
వ్యాపారైర్బహుకార్యభారగురుభిః కాలోఽపి న జ్ఞాయతే |
దృష్ట్వా జన్మజరావిపత్తిమరణం త్రాసశ్చ నోత్పద్యతే
పీత్వా మోహమయీం ప్రమాదమదిరాం ఉన్మత్తభూతం జగథ్ ‖ 3౤43 ‖

రాత్రిః సైవ పునః స ఏవ దివసో మత్వా ముధా జంతవో
ధావంత్యుద్యమినస్తథైవ నిభృతప్రారబ్ధతత్తత్క్రియాః |
వ్యాపారైః పునర్^^ఉక్తభూతవిషయైరిత్థం విధేనామునా
సంసారేణ కదర్థితా వయం అహో మోహాన్న లజ్జామహే ‖ 3౤44 ‖

న ధ్యానం పదం ఈశ్వరస్య విధివత్సంసారవిచ్ఛిత్తయే
స్వర్గద్వారకపాటపాటనపటుర్ధర్మోఽపి నోపార్జితః |
నారీపీనపయోధరోరుయుగలం స్వప్నేఽపి నాలింగితం
మాతుః కేవలం ఏవ యౌవనవనచ్ఛేదే కుఠారా వయం ‖ 3౤45 ‖

నాభ్యస్తా ప్రతివాదివృందదమనీ విద్యా వినీతోచితా
ఖడ్గాగ్రైః కరికుంభపీఠదలనైర్నాకం న నీతం యశః |
కాంతాకోఉమ్^^అలపల్లవాధరరసః పీతో న చంద్రోదయే
తారుణ్యం గతం ఏవ నిష్ఫలం అహో శూన్యాలయే దీపవథ్ ‖ 3౤46 ‖

విద్యా నాధిగతా కలంకరహితా విత్తం చ నోపార్జితం
శుశ్రూషాపి సమాహితేన మనసా పిత్రోర్న సంపాదితా |
ఆలోలాయతలోచనాః ప్రియతమాః స్వప్నేఽపి నాలింగితాః
కాలోఽయం పరపిండలోలుపతయా కాకైరివ ప్రేర్యతే ‖ 3౤47 ‖

వయం యేభ్యో జాతాశ్చిరపరిగతా ఏవ ఖలు తే
సమం యైః సంవృద్ధాః స్మృతివిషయతాం తేఽపి గమితాః |
ఇదానీం ఏతే స్మః ప్రతిదివసం ఆసన్నపతనా
గతాస్తుల్యావస్థాం సికతిలనదీతీరతరుభిః ‖ 3౤48 ‖

ఆయుర్వర్షశతం న్\'ఎ9ణాం పరిమితం రాత్రౌ తద్^^అర్ధం గతం
తస్యార్ధస్య పరస్య చార్ధం అపరం బాలత్వవృద్ధత్వయోః |
శేషం వ్యాధివియోగదుఃఖసహితం సేవాదిభిర్నీయతే
జీవే వారితరంగచంచలతరే సౌఖ్యం కుతః ప్రాణినాం ‖ 3౤49 ‖

క్షణం బాలో భూత్వా క్షణం పై యువా కామరసికః
క్షణం విత్తైర్హీనః క్షణం అపి చ సంపూర్ణవిభవః |
జరాజీర్ణైరంగైర్నట ఇవ బలీమండితతనూర్
నరః సంసారాంతే విశతి యమధానీయవనికాం ‖ 3౤50 ‖

త్వం రాజా వయం అప్యుపాసితగురుప్రజ్ఞాభిమానోన్నతాః
ఖ్యాతస్త్వం విభవైర్యశాంసి కవయో దిక్షు ప్రతన్వంతి నః |
ఇత్థం మానధనాతిదూరం ఉభయోరప్యావయోరంతరం
యద్యస్మాసు పరాఙ్ముఖోఽసి వయం అప్యేకాంతతో నిఃస్పృహా ‖ 3౤51 ‖

అర్థానాం ఈశిషే త్వం వయం అపి చ గిరాం ఈశ్మహే యావదర్థం
శూరస్త్వం వాదిదర్పవ్యుపశమనవిధావక్షయం పాటవం నః |
సేవంతే త్వాం ధనాఢ్యా మతిమలహతయేమాం అపి శ్రోతుకామామయ్య్
అప్యాస్థా న తే చేత్త్వయి మమ నితరాం ఏవ రాజన్ననాస్థా ‖ 3౤52 ‖

వయం ఇహ పరితుష్టా వల్కలైస్త్వం దుకూలైః
సమ ఇహ పరితోషో నిర్విశేషో విశేషః |
స తు భవతు దరిద్రో యస్య తృష్ణా విశాలా
మనసి చ పరితుష్టే కోఽర్థవాన్కో దరిద్రః ‖ 3౤53 ‖

ఫలం అలం అశనాయ స్వాదు పానాయ తోయం
క్షితిరపి శయనార్థం వాససే వల్కలం చ |
నవఘనమధుపానభ్రాంతసర్వేంద్రియాణామవినయమ్
అనుమంతుం నోత్సహే దుర్జనానాం ‖ 3౤54 ‖

అశ్నీమహి వయం భిక్షాం ఆశావాసో వసీమహి |
శయీమహి మహీపృష్ఠే కుర్వీమహి కిం ఈశ్వరైః ‖ 3౤55 ‖

న నటా నా విటా న గాయకా న చ సభ్యేతరవాదచుంచవః |
నృపం ఈక్షితుం అత్ర కే వయం స్తనభారానమితా న యోషితః ‖ 3౤56 ‖

విపులహృదయైరీశైరేతజ్జగజ్జనితం పురా
విధృతం అపరైర్దత్తం చాన్యైర్విజిత్య తృణం యథా |
ఇహ హి భువనాన్యన్యైర్ధీరాశ్చతుర్దశ భుంజతే
కతిపయపురస్వామ్యే పుంసాం క ఏష మదజ్వరః ‖ 3౤57 ‖

అభుక్తాయాం యస్యాం క్షణం అపి న యాతం నృపశతైర్
ధువస్తస్యా లాభే క ఇవ బహుమానః క్షితిభృతాం |
తద్^^అంశస్యాప్యంశే తద్^^అవయలేశేఽపి పతయో
విషాదే కర్తవ్యే విదధతి జడాః ప్రత్యుత ముదం ‖ 3౤58 ‖

మృత్పిండో జలరేఖయా బలయతిః సర్వోఽప్యయం నన్వణుః
స్వాంశీకృత్య స ఏవ సంగరశతై రాజ్ఞాం గణా భుంజతే |
యే దద్యుర్దదతోఽథవా కిం అపరం క్షుద్రా దరిద్రం భృశం
ధిగ్ధిక్తాన్పురుషాధమాంధనకణాన్వాంఛంతి తేభ్యోఽపి యే ‖ 3౤59 ‖

స జాతః కోఽప్యాసీన్మదనరిపుణా మూర్ధ్ని ధవలం
కపాలం యస్యోచ్చైర్వినిహితం అలంకారవిధయే |
నృభిః ప్రాణత్రాణప్రవణమతిభిః కైశ్చిదధునా
నమద్భిః కః పుంసాం అయం అతులదర్పజ్వరభరః ‖ 3౤60 ‖

పరేషాం చేతాంసి ప్రతిదివసం ఆరాధ్య బహుధా
ప్రసాదం కిం నేతుం విశసి హృదయ క్లేశకలితం |
ప్రసన్నే త్వయ్యంతఃసవయముదితచింతామణిగణో
వివిక్తః సంకల్పః కిం అభిలషితం పుష్యతి న తే ‖ 3౤61 ‖

సత్యాం ఏవ త్రిలోకీసరితి హరశిరశ్చుంబినీవచ్ఛటాయాం
సద్వృత్తిం కల్పయంత్యాం బటవిటపభవైర్వల్కలైః సత్ఫలైశ్చ |
కోఽయం విద్వాన్విపత్తిజ్వరజనితరుజాతీవదుఃఖాసికానాం
వక్త్రం వీక్షేత దుఃస్థే యది హి న విభృయాత్స్వే కుటుంబేఽనుకంపాం ‖ 3౤611 ‖

పరిభ్రమసి కిం ముధా క్వచన చిత్త విశ్రామ్యతాం
స్వయం భవతి యద్యథా భవతి తత్తథా నాన్యథా |
అతీతం అననుస్మరన్నపి చ భావ్యసంకల్పయన్నతర్కిత
సమాగమానుభవామి భోగనాహం ‖ 3౤62 ‖

ఏతస్మాద్విరమేంద్రియార్థగహనాదాయాసకాదాశ్రయశ్రేయో
మార్గం అశేషదుఃఖశమనవ్యాపారదక్షం క్షణాత్ |
స్వాత్మీభావం ఉపైహి సంత్యజ నిజాం కల్లోలలోలం గతిం
మా భూయో భజ భంగురాం భవరతిం చేతః ప్రసీదాధునా ‖ 3౤63 ‖

మోహం మార్జయ తాం ఉపార్జయ రతిం చంద్రార్ధచూడామణౌ
చేతః స్వర్గతరంగిణీతటభువాం ఆసంగం అంగీకురు |
కో వా వీచిషు బుద్బుదేషు చ తడిల్లేఖాసు చ శ్రీషు చ
జ్వాలాగ్రేషు చ పన్నగేషు సరిద్వేగేషు చ చప్రత్యయః ‖ 3౤64 ‖

చేతశ్చింతయ మా రమాం సకృదిమాం అస్థాయినీం ఆస్థయా
భూపాలభ్రుకుటీకుటీవిహరణవ్యాపారపణ్యాంగనాం |
కంథాకంచుకినః ప్రవిశ్య భవనద్వారాణి వారాణసీరథ్యా
పంక్తిషు పాణిపాత్రపతితాం భిక్షాం అపేక్షామహే ‖ 3౤65 ‖

అగ్రే గీతం సరసకవయః పార్శ్వయోర్దాక్షిణాత్యాః
పశ్చాల్లీలావలయరణితం చామరగ్రాహిణీనాం |
యద్యస్త్యేవం కురు భవరసాస్వాదనే లంపటత్వం
నో చేచ్చేతః ప్రవిశ సహసా నిర్వికల్పే సమాధౌ ‖ 3౤66 ‖

ప్రాప్తాః శ్రియః సకలకామదుధాస్తతః కిం
న్యస్తం పదం శిరసి విద్విషతాం తతః కిం |
సంపాదితాః ప్రణయినో విభవైస్తతః కిం
కల్పం స్థితాస్తనుభృతాం తనవస్తతః కిం ‖ 3౤67 ‖

భక్తిర్భవే మరణజన్మభయం హృదిస్థం
స్నేహో న బంధుషు న మన్మథజా వికారాః |
సంసర్జ దోషరహితా విజయా వనాంతా
వైరాగ్యం అస్తి కిం ఇతః పరమర్థనీయం ‖ 3౤68 ‖

తస్మాదనంతం అజరం పరమం వికాసి
తద్బ్రహ్మ చింతయ కిం ఏభిరసద్వికల్పైః |
యస్యానుషంగిణ ఇమే భువనాధిపత్యభోగాదయః
కృపణలోకమతా భవంతి ‖ 3౤69 ‖

పాతాలం ఆవిశసి యాసి నభో విలంఘ్య
దిఙ్మండలం భ్రమసి మానస చాపలేన |
భ్రాంత్యాపి జాతు విమలం కథం ఆత్మనీనం
న బ్రహ్మ సంసరసి విర్వృతిమం ఏషి యేన ‖ 3౤70 ‖

కిం వేదైః స్మృతిభిః పురాణపఠనైః శాస్త్రైర్మహావిస్తరైః
స్వర్గగ్రామకుటీనివాసఫలదైః కర్మక్రియావిభ్రమైః |
ముక్త్వైకం భవదుఃఖభారరచనావిధ్వంసకాలానలం
స్వాత్మానందపదప్రవేశకలనం శేసైర్వాణిగ్వృత్తిభిః ‖ 3౤71 ‖

నాయం తే సమయో రహస్యం అధునా నిద్రాతి నాథో యది
స్థిత్వా ద్రక్ష్యతి కుప్యతి ప్రభురితి ద్వారేషు యేషాం వచః |
చేతస్తానపహాయ యాహి భవనం దేవస్య విశ్వేశితుర్
నిర్దౌవారికనిర్దయోక్త్య్^^అపరుషం నిఃసోఉమ్^^అశర్మప్రదం ‖ 3౤711 ‖

యతో మేరుః శ్రీమాన్నిపతతి యుగాంతాగ్నివలితః
సముద్రాః శుష్యంతి ప్రచురమకరగ్రాహనిలయాః |
ధరా గచ్ఛత్యంతం ధరణిధరపాదైరపి ధృతా
శరీరే కా వార్తా కరికలభకర్ణాగ్రచపలే ‖ 3౤72 ‖

గాత్రం సంకుచితం గతిర్విగలితా భ్రష్టా చ దంతావలిర్
దృష్టిర్నక్ష్యతి వర్ధతే వధిరతా వక్త్రం చ లాలాయతే |
వాక్యం నాద్రియతే చ బాంధవజనో భార్యా న శుశ్రూషతే
హా కష్టం పురుషస్య జీర్ణవయసః పుత్రోఽప్యమిత్రాయతే ‖ 3౤73 ‖

వర్ణం సితం శిరసి వీక్ష్య శిరోరుహాణాం
స్థానం జరాపరిభవస్య తదా పుమాంసం |
ఆరోపితాంస్థిశతకం పరిహృత్య యాంతి
చండాలకూపం ఇవ దూరతరం తరుణ్యః ‖ 3౤74 ‖

యావత్స్వస్థం ఇదం శరీరం అరుజం యావచ్చ దూరే జరా
యావచ్చేంద్రియశక్తిరప్రతిహతా యావత్క్షయో నాయుషః |
ఆత్మశ్రేయసి తావదేవ విదుషా కార్యః ప్రయత్నో మహాన్
సందీప్తే భవనే తు కూపఖననం ప్రత్యుద్యమః కీదృశః ‖ 3౤75 ‖

తపస్యంతః సంతః కిం అధినివసామః సురనదీం
గుణోదారాందారానుత పరిచరామః సవినయం |
పిబామః శాస్త్రౌఘానుతవివిధకావ్యామృతరసాన్
న విద్మః కిం కుర్మః కతిపయనిమేషాయుషి జనే ‖ 3౤76 ‖

దురారాధ్యాశ్చామీ తురగచలచిత్తాః క్షితిభుజో
వయం తు స్థూలేచ్ఛాః సుమహతి ఫలే బద్ధమనసః |
జరా దేహం మృత్యుర్హరతి దయితం జీవితం ఇదం
సఖే నాన్యచ్ఛ్రేయో జగతి విదుషేఽన్యత్ర తపసః ‖ 3౤77 ‖

మానే మ్లాయిని ఖండితే చ వసుని వ్యర్థే ప్రయాతేఽర్థిని
క్షీణే బంధుజనే గతే పరిజనే నష్టే శనైర్యౌవనే |
యుక్తం కేవలం ఏతదేవ సుధియాం యజ్జహ్నుకన్యాపయఃపూతాగ్రావ
గిరీంద్రకందరతటీకుంజే నివాసః క్వచిథ్ ‖ 3౤78 ‖

రమ్యాశ్చంద్రమరీచయస్తృణవతీ రమ్యా వనాంతస్థలీ
రమ్యం సాధుసమాగమాగతసుఖం కావ్యేషు రమ్యాః కథాః |
కోపోపాహితబాష్పబిందుతరలం రమ్యం ప్రియాయా ముఖం
సర్వం రమ్యం అనిత్యతాం ఉపగతే చిత్తే న కించిత్పునః ‖ 3౤79 ‖

రమ్యం హర్మ్యతలం న కిం వసతయే శ్రవ్యం న గేయాదికం
కిం వా ప్రాణసమాసమాగమసుఖం నైవాధికప్రీతయే |
కింతు భ్రాంతపతంగక్షపవనవ్యాలోలదీపాంకురచ్ఛాయా
చంచలం ఆకలయ్య సకలం సంతో వనాంతం గతాః ‖ 3౤80 ‖

ఆ సంసారాత్త్రిభువనం ఇదం చిన్వతాం తాత్తాదృఙ్నైవాస్మాకం
నయనపదవీం శ్రోత్రమార్గం గతో వా |
యోఽయం ధత్తే విషయకరిణో గాఢగూఢాభిమానక్షీవస్యాంతః
కరణకరిణః సంయమాలానలీలాం ‖ 3౤81 ‖

యదేతత్స్వచ్ఛందం విహరణం అకార్పణ్యం అశనం
సహార్యైః సంవాసః శ్రుతం ఉపశమైకవ్రతఫలం |
మనో మందస్పందం బహిరపి చిరస్యాపి విమృశన్న
జానే కస్యైషా పరిణతిరుదారస్య తపసః ‖ 3౤82 ‖

జీర్ణా ఏవ మనోరథాశ్చ హృదయే యాతం చ తద్యౌవనం
హంతాంగేషు గుణాశ్బంధ్యఫలతాం యాతా గుణజ్ఞైర్వినా |
కిం యుక్తం సహసాభ్యుపైతి బలవాన్కాలః కృతాంతోఽక్షమీ
హా జ్ఞాతం మదనాంతకాంఘ్రియుగలం ముక్త్వాస్తి నాన్యో గతిః ‖ 3౤83 ‖

మహేశ్వరే వా జగతాం అధీశ్వరే
జనార్దనే వా జగద్^^అంతరాత్మని |
న వస్తుభేదప్రతిపత్తిరస్తి మే
తథాపి భక్తిస్తరుణేందుశేఖరే ‖ 3౤84 ‖

స్ఫురత్స్ఫారజ్యోత్స్నాధవలితతలే క్వాపి పులినే
సుఖాసీనాః శాంతధ్వంతిసు రజనీషు ద్యుసరితః |
భవాభోగోద్విగ్నాః శివ శివ శివేత్యుచ్చవచసః
కదా యాస్యామోఽతర్గతబహులబాష్పాకులదశాం ‖ 3౤85 ‖

మహాదేవో దేవః సరిదపి చ సైషా సురసరిద్గుహా
ఏవాగారం వసనం అపి తా ఏవ హరితః |
సుహృదా కాలోఽయం వ్రతం ఇదం అదైన్యవ్రతం ఇదం
కియద్వా వక్ష్యామో వటవిటప ఏవాస్తు దయితా ‖ 3౤ ‖

వితీర్ణే సర్వస్వే తరుణకరుణాపూర్ణహృదయాః
స్మరంతః సంసారే విగుణపరిణామాం విధిగతిం |
వయం పుణ్యారణ్యే పరిణతశరచ్చంద్రకిరణాస్
త్రియామా నేస్యామో హరచరణచింతైకశరణాః ‖ 3౤86 ‖

కదా వారాణస్యాం అమరతటినీరోధసి వసన్
వసానః కౌపీనం శిరసి నిదధానోఽంజలిపుటం |
అయే గౌరీనాథ త్రిపురహర శంభో త్రినయన
ప్రసీదేత్యాక్రోశన్నిమిషం ఇవ నేష్యామి దివసాన్ ‖ 3౤87 ‖

ఉద్యానేషు విచిత్రభోజనవిధిస్తీవ్రాతితీవ్రం తపః
కౌపీనావరణం సువస్త్రం అమితం భిక్షాటనం మండనం |
ఆసన్నం మరణం చ మంగలసమం యస్యాం సముత్పద్యతే
తాం కాశీం పరిహృత్య హంత విబుధైరన్యత్ర కిం స్థీయతే ‖ 3౤ ‖

స్నాత్వా గాంగైః పయోభిః శుచికుసుమఫలైరర్చయిత్వా విభో త్వా
ధ్యేయే ధ్యానం నివేశ్య క్షితిధరకుహరగ్రావపర్యంకమూలే |
ఆత్మారామః ఫలాశీ గురువచనరతస్త్వత్ప్రసాదాత్స్మరారే
దుఃఖం మోక్ష్యే కదాహం సమకరచరణే పుంసి సేవాసముత్థం ‖ 3౤88 ‖

ఏకాకీ నిఃస్పృహః శాంతః పాణిపాత్రో దిగంబరః |
కదా శంభో భవిష్యామి కర్మనిర్మూలనక్షమః ‖ 3౤89 ‖

పాణిం పాత్రయతాం నిసర్గశుచినా భైక్షేణ సంతుష్యతాం
యత్ర క్వాపి నిషీదతాం బహుతృణం విశ్వం ముహుః పశ్యతాం |
అత్యాగేఽపి తనోరఖండపరమానందావబోధస్పృశా
మధ్వా కోఽపి శివప్రసాదసులభః సంపత్స్యతే యోగినాం ‖ 3౤90 ‖

కౌపీనం శతఖండజర్జరతరం కంథా పునస్తాదృశీ
నైశ్చింత్యం నిరపేక్షభైక్ష్యం అశనం నిద్రా శ్మశానే వనే |
స్వాతంత్ర్యేణ నిరంకుశం విహరణం స్వాంతం ప్రశాంతం సదా
స్థైర్యం యోగమహోత్సవేఽపి చ యది త్రైలోక్యరాజ్యేన కిం ‖ 3౤91 ‖

బ్రహ్మాండం మండలీమాత్రం కిం లోభాయ మనస్వినః |
శఫరీస్ఫుర్తేనాబ్ధిః క్షుబ్ధో న ఖలు జాయతే ‖ 3౤92 ‖

మాతర్లక్ష్మి భజస్వ కంచిదపరం మత్కాంక్షిణీ మా స్మ భూర్
భోగేషు స్పృహయాలవస్తవ వశే కా నిఃస్పృహాణాం అసి |
సద్యః స్యూతపలాశపత్రపుటికాపాత్రైః పవిత్రీకృతైర్
భిక్షావస్తుభిరేవ సంప్రతి వయం వృత్తిం సమీహామహే ‖ 3౤93 ‖

మహాశయ్యా పృథ్వీ విపులం ఉపధానం భుజలతాం
వితానం చాకాశం వ్యజనం అనుకూలోఽయం అనిలః |
శరచ్చంద్రో దీపో విరతివనితాసంగముదితః
సుఖీ శాంతః శేతే మునిరతనుభూతిర్నృప ఇవ ‖ 3౤94 ‖

భిక్షాసీ జనమధ్యసంగరహితః స్వాయత్తచేష్టః సదా
హానాదానవిరక్తమార్గనిరతః కశ్చిత్తపస్వీ స్థితః |
రథ్యాకీర్ణవిశీర్ణజీర్ణవసనః సంప్రాప్తకంథాసనో
నిర్మానో నిరహంకృతిః శమసుఖాభోగైకబద్ధస్పృహః ‖ 3౤95 ‖

చండాలః కిం అయం ద్విజాతిరథవా శూద్రోఽథ కిం తాపసః
కిం వా తత్త్వవివేకపేశలమతిర్యోగీశ్వరః కోఽపి కిం |
ఇత్యుత్పన్నవికల్పజల్పముఖరైరాభాష్యమాణా జనైర్
న క్రుద్ధాః పథి నైవ తుష్టమనసో యాంతి స్వయం యోగినః ‖ 3౤96 ‖

హింసాశూన్యం అయత్నలభ్యం అశనం ధాత్రా మరుత్కల్పితం
వ్యాలానం పశవస్తృణాంకురభుజస్తుష్టాః స్థలీశాయినః |
సంసారార్ణవలంఘనక్షమధియాం వృత్తిః కృతా సా నృణాం
తాం అన్వేషయతాం ప్రయాంతి సతతం సర్వం సమాప్తిం గుణాః ‖ 3౤97 ‖

గంగాతీరే హిమగిరిశిలాబద్ధపద్మాసనస్య
బ్రహ్మధ్యానాభ్యసనవిధినా యోగనిద్రాం గతస్య |
కిం తైర్భావ్యం మమ సుదివసైర్యత్ర తే నిర్విశంకాః
కండూయంతే జరఠహరిణాః స్వాంగం అంగే మదీయే ‖ 3౤98 ‖

జీర్ణాః కంథా తతః కిం సితం అమలపటం పట్టసూత్రం తతః కిం
ఏకా భార్యా తతః కిం హయకరిసుగణైరావృతో వా తతః కిం |
భక్తం భుక్తం తతః కిం కదశనం అథవా వాసరాంతే తతః కిం
వ్యక్తజ్యోతిర్న వాంతర్మథితభవభయం వైభవం వా తతః కిం ‖ 3౤ ‖

పాణిః పాత్రం పవిత్రం భ్రమణపరిగతం భైక్ష్యం అక్షయ్యం అన్నం
విస్తీర్ణం వస్త్రం ఆశాదశకం అచపలం తల్పం అస్వల్పం ఉర్వీం |
యేషాం నిఃసంగతాంగీకరణపరిణతస్వాంతసంతోషిణస్తే
ధన్యాః సంన్యస్తదైన్యవ్యతికరనికరాః కర్మ నిర్మూలయంతి ‖ 3౤99 ‖

త్రైలోక్యాధిపతిత్వం ఏవ విరసం యస్మిన్మహాశాసనే
తల్లబ్ధ్వాసనవస్త్రమానఘటనే భోగే రతిం మా కృథాః |
భోగః కోఽపి స ఏక ఏవ పరమో నిత్యోదితా జృంభనే
యత్స్వాదాద్విరసా భవంతి విసయాస్త్రైలోక్యరాజ్యాదయః ‖ 3౤991 ‖

మాతర్మేదిని తాత మారుతి సఖే తేజః సుబంధో జల
భ్రాతర్వ్యోఉమ్^^అ నిబద్ధ ఏష భవతాం అంత్యః ప్రణామాంజలిః |
యుష్మత్సంగవశోపజాతసుకృతస్ఫారస్ఫురన్నిర్మలజ్ఞానాపాస్త
సమస్తమోహమహిమా లీనే పరబ్రహ్మణి ‖ 3౤100 ‖

శయ్యా శైలశిలాగృహం గిరిగుహా వస్త్రం తరుణాం త్వచః
సారంగాః సుహృదో నను క్షితిరుహాం వృత్తిః ఫలైః కోఉమ్^^అలైః |
యేసాం నిర్ఝరం అంబుపానం ఉచితం రత్యై తు విద్యాంగనా
మన్యే తే పరమేశ్వరాః శిరసి యరి బద్ధో న సేవాంజలిః ‖ 3౤1001 ‖

ధైర్యం యస్య పితా క్షమా చ జననీ శాంతిశ్చిరం గేహినీ
సత్యం మిత్రం ఇదం దయా చ భగినీ భ్రాతా మనఃసంయమః |
శయ్యా భూమితలం దిశోఽపి వసనం జ్ఞానామృతం భోజనం
హ్యేతే యస్య కుటుంబినో వద సఖే కస్మాద్భయం యోగినః ‖ 3౤1002 ‖

అహో వా హారే వా బలవతి రిపౌ వా సుహృది వా
మణౌ వా లోష్ఠే వా కుసుమశయనే వా దృషది వా |
తృణే వా స్త్రైణే వా మమ సమదృశో యాంతి దివసాః
క్వచిత్పుణ్యారణ్యే శివ శివ శివేతి ప్రలపతః ‖ 3౤1003 ‖