॥ ದ್ವಿತೀಯ ಮುಂಡಕೇ ಪ್ರಥಮಃ ಖಂಡಃ ॥

The whole universe, all objects and Jivas have come out of the same Infinite Intelligence. That is to say, Jivas are the same as the Supreme being just as sparks are similar to the fire from which they emanate. But the only difference is in their intensity.

Also, verses here allude to the Supreme God with and without attributes.

Now, the essence of the highest Brahman is Nirguna. So, this means that He has no attributes, no form or colour. Further He is also not a cause for anything. In fact, its very difficult to describe Nirguna or Absolute Brahman. However, Vedantic wisdom uses the famous Neti, Neti (not this, not this) formula to arrive at the Indescribable Indestructible Absolute Brahman.

Further, the secondary form of Brahman is Saguna, which means Brahman with attributes. This is also called the ‘Unmanifested Maya’ or the material cause, here.

ತದೇತತ್ ಸತ್ಯಂ
ಯಥಾ ಸುದೀಪ್ತಾತ್ ಪಾವಕಾದ್ವಿಸ್ಫುಲಿಂಗಾಃ
ಸಹಸ್ರಶಃ ಪ್ರಭವಂತೇ ಸರೂಪಾಃ ।
ತಥಾಽಕ್ಷರಾದ್ವಿವಿಧಾಃ ಸೋಮ್ಯ ಭಾವಾಃ
ಪ್ರಜಾಯಂತೇ ತತ್ರ ಚೈವಾಪಿ ಯಂತಿ ॥ 1॥

The truth is that just as thousands of similar sparks emanate from a blazing fire, so do a multitude of beings (Jivas) originate from the Indestructible one and finally return back (dissolve) to the source (Saguna Brahman- Supreme Being with Form, Unmanifested Maya) again.

ದಿವ್ಯೋ ಹ್ಯಮೂರ್ತಃ ಪುರುಷಃ ಸ ಬಾಹ್ಯಾಭ್ಯಂತರೋ ಹ್ಯಜಃ ।
ಅಪ್ರಾಣೋ ಹ್ಯಮನಾಃ ಶುಭ್ರೋ ಹ್ಯಕ್ಷರಾತ್ ಪರತಃ ಪರಃ ॥ 2॥

But that Transcendental Effulgence (Nirguna Brahman- Supreme Being without form, Purusha) which exists both inside and outside of everything, has no mind or form is birthless and is without vital force is superior to Saguna Brahman.

ಏತಸ್ಮಾಜ್ಜಾಯತೇ ಪ್ರಾಣೋ ಮನಃ ಸರ್ವೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಚ ।
ಖಂ ವಾಯುರ್ಜ್ಯೋತಿರಾಪಃ ಪೃಥಿವೀ ವಿಶ್ವಸ್ಯ ಧಾರಿಣೀ ॥ 3॥

From him (Saguna Brahman) originate the Prana, the Mind, the fire, water, ether, air and earth that support everything.

ಅಗ್ನೀರ್ಮೂರ್ಧಾ ಚಕ್ಷುಷೀ ಚಂದ್ರಸೂರ್ಯೌ
ದಿಶಃ ಶ್ರೋತ್ರೇ ವಾಗ್ ವಿವೃತಾಶ್ಚ ವೇದಾಃ ।
ವಾಯುಃ ಪ್ರಾಣೋ ಹೃದಯಂ ವಿಶ್ವಮಸ್ಯ ಪದ್ಭ್ಯಾಂ
ಪೃಥಿವೀ ಹ್ಯೇಷ ಸರ್ವಭೂತಾಂತರಾತ್ಮಾ ॥ 4॥

Sarvabhut-antaratma (the Virat Self within all of us) is one whose head corresponds to the Heaven, his two eyes the Sun and the Moon, his speech are the revealed Vedas, his heart the air, and his two feet emerging from Earth.

ತಸ್ಮಾದಗ್ನಿಃ ಸಮಿಧೋ ಯಸ್ಯ ಸೂರ್ಯಃ
ಸೋಮಾತ್ ಪರ್ಜನ್ಯ ಓಷಧಯಃ ಪೃಥಿವ್ಯಾಮ್ ।
ಪುಮಾನ್ ರೇತಃ ಸಿಂಚತಿ ಯೋಷಿತಾಯಾಂ
ಬಹ್ವೀಃ ಪ್ರಜಾಃ ಪುರುಷಾತ್ ಸಂಪ್ರಸೂತಾಃ ॥ 5॥

The Heavens, fueled by the Sun emerges from Him. From the Moon emerges the clouds and from the clouds the plants and grains on Earth. Man emerges (sustains) out of this and copulates (sincati retas) with woman (of which children emerge) Thus all creatures have emerged out of the Purusha.

ತಸ್ಮಾದೃಚಃ ಸಾಮ ಯಜೂಂಷಿ ದೀಕ್ಷಾ
ಯಜ್ಞಾಶ್ಚ ಸರ್ವೇ ಕ್ರತವೋ ದಕ್ಷಿಣಾಶ್ಚ ।
ಸಂವತ್ಸರಶ್ಚ ಯಜಮಾನಶ್ಚ ಲೋಕಾಃ
ಸೋಮೋ ಯತ್ರ ಪವತೇ ಯತ್ರ ಸೂರ್ಯಃ ॥ 6॥

It is from Him alone have originated the Rig, Yajur and Sama Vedas and (from Him) the Sacrifice, the Sacrificer, The Kratavah, (sacrificial stake) diksha (rules) and (corresponding gifts). And (from Him) the Sun and the Moon that sanctify the world.

ತಸ್ಮಾಚ್ಚ ದೇವಾ ಬಹುಧಾ ಸಂಪ್ರಸೂತಾಃ
ಸಾಧ್ಯಾ ಮನುಷ್ಯಾಃ ಪಶವೋ ವಯಾಂಸಿ ।
ಪ್ರಾಣಾಪಾನೌ ವ್ರೀಹಿಯವೌ ತಪಶ್ಚ
ಶ್ರದ್ಧಾ ಸತ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಂ ವಿಧಿಶ್ಚ ॥ 7॥

From Him have emerged the Gods and Sadhyas (groups of God); man-birds-animals; Prana-apana (the two out of 5 vital forces, the other three being samana, vyana, udana); rice and barley; austerities, truthfulness, brahmacharya (continence) and dutifulness in injunctions (vidhi)

ಸಪ್ತ ಪ್ರಾಣಾಃ ಪ್ರಭವಂತಿ ತಸ್ಮಾತ್
ಸಪ್ತಾರ್ಚಿಷಃ ಸಮಿಧಃ ಸಪ್ತ ಹೋಮಾಃ ।
ಸಪ್ತ ಇಮೇ ಲೋಕಾ ಯೇಷು ಚರಂತಿ ಪ್ರಾಣಾ
ಗುಹಾಶಯಾ ನಿಹಿತಾಃ ಸಪ್ತ ಸಪ್ತ ॥ 8॥

Moreover, From Him emerge the seven sense organs (saptah pranah); seven flames (sapta archisah), seven fuels (sapta samidah); seven oblation (sapta homah); seven seats of senses (seven lokas). The pranas move seated in the heart placed there in groups of seven by God.

ಅತಃ ಸಮುದ್ರಾ ಗಿರಯಶ್ಚ ಸರ್ವೇಽಸ್ಮಾತ್
ಸ್ಯಂದಂತೇ ಸಿಂಧವಃ ಸರ್ವರೂಪಾಃ ।
ಅತಶ್ಚ ಸರ್ವಾ ಓಷಧಯೋ ರಸಶ್ಚ
ಯೇನೈಷ ಭೂತೈಸ್ತಿಷ್ಠತೇ ಹ್ಯಂತರಾತ್ಮಾ ॥ 9॥

Also, from Him have originated the oceans (samudra) and mountains (giriyah) and rivers of every description. From Him also originates all the herbs and their essences by virtue of which the Self (antaratma) thrives amongst the Mahabhutas (elements)

ಪುರುಷ ಏವೇದಂ ವಿಶ್ವಂ ಕರ್ಮ ತಪೋ ಬ್ರಹ್ಮ ಪರಾಮೃತಮ್ ।
ಏತದ್ಯೋ ವೇದ ನಿಹಿತಂ ಗುಹಾಯಾಂ
ಸೋಽವಿದ್ಯಾಗ್ರಂಥಿಂ ವಿಕಿರತೀಹ ಸೋಮ್ಯ ॥ 10॥

The Purusha (nirguna Brahman) is all this karma, austerity, knowledge, it is the highest Indestructible Brahman. The one who has realized it (the presence) in the cavity of the heart has severed the knot of ignorance (avidya-granthi)

॥ ಇತಿ ಮುಂಡಕೋಪನಿಷದಿ ದ್ವಿತೀಯಮುಂಡಕೇ ಪ್ರಥಮಃ ಖಂಡಃ ॥

Browse Related Categories:

• ವೇದ ಮಂತ್ರಾಃ (74)
  • ಗಣಪತಿ ಪ್ರಾರ್ಥನ ಘನಪಾಠಃ
  • ಗಾಯತ್ರೀ ಮಂತ್ರಂ ಘನಪಾಠಃ
  • ಶ್ರೀ ರುದ್ರಂ ಲಘುನ್ಯಾಸಂ
  • ಶ್ರೀ ರುದ್ರಂ ನಮಕಂ
  • ಶ್ರೀ ರುದ್ರಂ - ಚಮಕಪ್ರಶ್ನಃ
  • ಪುರುಷ ಸೂಕ್ತಂ
  • ಶ್ರೀ ಸೂಕ್ತಂ
  • ದುರ್ಗಾ ಸೂಕ್ತಂ
  • ನಾರಾಯಣ ಸೂಕ್ತಂ
  • ಮಂತ್ರ ಪುಷ್ಪಂ
  • ಶಾಂತಿ ಮಂತ್ರಂ (ದಶ ಶಾಂತಯಃ)
  • ನಿತ್ಯ ಸಂಧ್ಯಾ ವಂದನಂ (ಕೃಷ್ಣ ಯಜುರ್ವೇದೀಯ)
  • ಶ್ರೀ ಗಣಪತಿ ಅಥರ್ವ ಷೀರ್ಷಂ (ಗಣಪತ್ಯಥರ್ವಷೀರ್ಷೋಪನಿಷತ್)
  • ಈಶಾವಾಸ್ಯೋಪನಿಷದ್ (ಈಶೋಪನಿಷದ್)
  • ನಕ್ಷತ್ರ ಸೂಕ್ತಂ (ನಕ್ಷತ್ರೇಷ್ಟಿ)
  • ಮನ್ಯು ಸೂಕ್ತಂ
  • ಮೇಧಾ ಸೂಕ್ತಂ
  • ವಿಷ್ಣು ಸೂಕ್ತಂ
  • ಶಿವ ಪಂಚಾಮೃತ ಸ್ನಾನಾಭಿಷೇಕಂ
  • ಯಜ್ಞೋಪವೀತ ಧಾರಣ
  • ಸರ್ವ ದೇವತಾ ಗಾಯತ್ರೀ ಮಂತ್ರಾಃ
  • ತೈತ್ತಿರೀಯ ಉಪನಿಷದ್ - ಶೀಕ್ಷಾವಲ್ಲೀ
  • ತೈತ್ತಿರೀಯ ಉಪನಿಷದ್ - ಆನಂದವಲ್ಲೀ
  • ತೈತ್ತಿರೀಯ ಉಪನಿಷದ್ - ಭೃಗುವಲ್ಲೀ
  • ಭೂ ಸೂಕ್ತಂ
  • ನವಗ್ರಹ ಸೂಕ್ತಂ
  • ಮಹಾನಾರಾಯಣ ಉಪನಿಷದ್
  • ಅರುಣಪ್ರಶ್ನಃ
  • ಶ್ರೀ ಮಹಾನ್ಯಾಸಂ
  • ಸರಸ್ವತೀ ಸೂಕ್ತಂ
  • ಭಾಗ್ಯ ಸೂಕ್ತಂ
  • ಪವಮಾನ ಸೂಕ್ತಂ
  • ನಾಸದೀಯ ಸೂಕ್ತಂ
  • ನವಗ್ರಹ ಸೂಕ್ತಂ
  • ಪಿತೃ ಸೂಕ್ತಂ
  • ರಾತ್ರಿ ಸೂಕ್ತಂ
  • ಸರ್ಪ ಸೂಕ್ತಂ
  • ಹಿರಣ್ಯ ಗರ್ಭ ಸೂಕ್ತಂ
  • ಸಾನುಸ್ವಾರ ಪ್ರಶ್ನ (ಸುನ್ನಾಲ ಪನ್ನಂ)
  • ಗೋ ಸೂಕ್ತಂ
  • ತ್ರಿಸುಪರ್ಣಂ
  • ಚಿತ್ತಿ ಪನ್ನಂ
  • ಅಘಮರ್ಷಣ ಸೂಕ್ತಂ
  • ಕೇನ ಉಪನಿಷದ್ - ಪ್ರಥಮಃ ಖಂಡಃ
  • ಕೇನ ಉಪನಿಷದ್ - ದ್ವಿತೀಯಃ ಖಂಡಃ
  • ಕೇನ ಉಪನಿಷದ್ - ತೃತೀಯಃ ಖಂಡಃ
  • ಕೇನ ಉಪನಿಷದ್ - ಚತುರ್ಥಃ ಖಂಡಃ
  • ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ - ಪ್ರಥಮ ಮುಂಡಕ, ಪ್ರಥಮ ಕಾಂಡಃ
  • ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ - ಪ್ರಥಮ ಮುಂಡಕ, ದ್ವಿತೀಯ ಕಾಂಡಃ
  • ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ - ದ್ವಿತೀಯ ಮುಂಡಕ, ಪ್ರಥಮ ಕಾಂಡಃ
  • ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ - ದ್ವಿತೀಯ ಮುಂಡಕ, ದ್ವಿತೀಯ ಕಾಂಡಃ
  • ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ - ತೃತೀಯ ಮುಂಡಕ, ಪ್ರಥಮ ಕಾಂಡಃ
  • ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ - ತೃತೀಯ ಮುಂಡಕ, ದ್ವಿತೀಯ ಕಾಂಡಃ
  • ನಾರಾಯಣ ಉಪನಿಷದ್
  • ವಿಶ್ವಕರ್ಮ ಸೂಕ್ತಂ
  • ಶ್ರೀ ದೇವ್ಯಥರ್ವಶೀರ್ಷಂ
  • ದುರ್ವಾ ಸೂಕ್ತಂ (ಮಹಾನಾರಾಯಣ ಉಪನಿಷದ್)
  • ಮೃತ್ತಿಕಾ ಸೂಕ್ತಂ (ಮಹಾನಾರಾಯಣ ಉಪನಿಷದ್)
  • ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾ ಅಥರ್ವಶೀರ್ಷಂ
  • ಅಗ್ನಿ ಸೂಕ್ತಂ (ಋಗ್ವೇದ)
  • ಕ್ರಿಮಿ ಸಂಹಾರಕ ಸೂಕ್ತಂ (ಯಜುರ್ವೇದ)
  • ನೀಲಾ ಸೂಕ್ತಂ
  • ವೇದ ಆಶೀರ್ವಚನಂ
  • ವೇದ ಸ್ವಸ್ತಿ ವಾಚನಂ
  • ಐಕಮತ್ಯ ಸೂಕ್ತಂ (ಋಗ್ವೇದ)
  • ಆಯುಷ್ಯ ಸೂಕ್ತಂ
  • ಶ್ರದ್ಧಾ ಸೂಕ್ತಂ
  • ಶ್ರೀ ಗಣೇಶ (ಗಣಪತಿ) ಸೂಕ್ತಂ (ಋಗ್ವೇದ)
  • ಶಿವೋಪಾಸನ ಮಂತ್ರಾಃ
  • ಶಾಂತಿ ಪಂಚಕಂ
  • ಶುಕ್ಲ ಯಜುರ್ವೇದ ಸಂಧ್ಯಾವಂದನಂ
  • ಮಾಂಡೂಕ್ಯ ಉಪನಿಷದ್
  • ಋಗ್ವೇದ ಸಂಧ್ಯಾವಂದನಂ
  • ಏಕಾತ್ಮತಾ ಸ್ತೋತ್ರಂ
• ಉಪನಿಷದಃ (21)
  • ಈಶಾವಾಸ್ಯೋಪನಿಷದ್ (ಈಶೋಪನಿಷದ್)
  • ಶಿವಸಂಕಲ್ಪೋಪನಿಷತ್ (ಶಿವ ಸಂಕಲ್ಪಮಸ್ತು)
  • ತೈತ್ತಿರೀಯ ಉಪನಿಷದ್ - ಶೀಕ್ಷಾವಲ್ಲೀ
  • ತೈತ್ತಿರೀಯ ಉಪನಿಷದ್ - ಆನಂದವಲ್ಲೀ
  • ತೈತ್ತಿರೀಯ ಉಪನಿಷದ್ - ಭೃಗುವಲ್ಲೀ
  • ಮಹಾನಾರಾಯಣ ಉಪನಿಷದ್
  • ಕೇನ ಉಪನಿಷದ್ - ಪ್ರಥಮಃ ಖಂಡಃ
  • ಕೇನ ಉಪನಿಷದ್ - ದ್ವಿತೀಯಃ ಖಂಡಃ
  • ಕೇನ ಉಪನಿಷದ್ - ತೃತೀಯಃ ಖಂಡಃ
  • ಕೇನ ಉಪನಿಷದ್ - ಚತುರ್ಥಃ ಖಂಡಃ
  • ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ - ಪ್ರಥಮ ಮುಂಡಕ, ಪ್ರಥಮ ಕಾಂಡಃ
  • ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ - ಪ್ರಥಮ ಮುಂಡಕ, ದ್ವಿತೀಯ ಕಾಂಡಃ
  • ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ - ದ್ವಿತೀಯ ಮುಂಡಕ, ಪ್ರಥಮ ಕಾಂಡಃ
  • ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ - ದ್ವಿತೀಯ ಮುಂಡಕ, ದ್ವಿತೀಯ ಕಾಂಡಃ
  • ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ - ತೃತೀಯ ಮುಂಡಕ, ಪ್ರಥಮ ಕಾಂಡಃ
  • ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ - ತೃತೀಯ ಮುಂಡಕ, ದ್ವಿತೀಯ ಕಾಂಡಃ
  • ನಾರಾಯಣ ಉಪನಿಷದ್
  • ಚಾಕ್ಷುಷೋಪನಿಷದ್ (ಚಕ್ಷುಷ್ಮತೀ ವಿದ್ಯಾ)
  • ಅಪರಾಧ ಕ್ಷಮಾಪಣ ಸ್ತೋತ್ರಂ
  • ಶ್ರೀ ಸೂರ್ಯೋಪನಿಷದ್
  • ಮಾಂಡೂಕ್ಯ ಉಪನಿಷದ್
• ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ (6)
  • ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ - ಪ್ರಥಮ ಮುಂಡಕ, ಪ್ರಥಮ ಕಾಂಡಃ
  • ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ - ಪ್ರಥಮ ಮುಂಡಕ, ದ್ವಿತೀಯ ಕಾಂಡಃ
  • ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ - ದ್ವಿತೀಯ ಮುಂಡಕ, ಪ್ರಥಮ ಕಾಂಡಃ
  • ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ - ದ್ವಿತೀಯ ಮುಂಡಕ, ದ್ವಿತೀಯ ಕಾಂಡಃ
  • ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ - ತೃತೀಯ ಮುಂಡಕ, ಪ್ರಥಮ ಕಾಂಡಃ
  • ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ - ತೃತೀಯ ಮುಂಡಕ, ದ್ವಿತೀಯ ಕಾಂಡಃ