શ્લોકઃ
સંપ્રાપ્તો મથુરાં દિનાર્ધવિગમે તત્રાંતરસ્મિન્ વસ-
ન્નારામે વિહિતાશનઃ સખિજનૈર્યાતઃ પુરીમીક્ષિતુમ્ ।
પ્રાપો રાજપથં ચિરશ્રુતિધૃતવ્યાલોકકૌતૂહલ-
સ્ત્રીપુંસોદ્યદગણ્યપુણ્યનિગલૈરાકૃષ્યમાણો નુ કિમ્ ॥1॥
Meaning
સંપ્રાપ્તઃ મથુરાં - reaching Mathura; દિન-અર્ધ-વિગમે - at the day's half end (noon); તત્ર-અંતરસ્મિન્ - there, just outside (the city); વસન્-આરામે - halting in a garden; વિહિત-આશનઃ - having finished eating food; સખિ-જનૈઃ-યાતઃ - with friend folks (Thou) went to; પુરીમ્-ઈક્ષિતુમ્ - the city to see (around); પ્રાપઃ રાજપથં - (Thou) reached the main road; ચિર-શ્રુતિ-ધૃત- - for long hearing (about Thee, and so) holding; વ્યાલોક-કૌતૂહલ- - to see (Thee) the eagerness; સ્ત્રી-પુંસ- - women and men; ઉદ્યત્-અગણ્ય-પુણ્ય-નિગલૈઃ- - (whose) arising innumerable merits (in a) chain (like); આકૃષ્યમાણઃ - drawn (towards them); નુ કિમ્ - as if;
Translation
Thou reached Mathura by noon. Having taken Thy lunch in a garden on the outskirts of Mathura, Thou proceeded to see the city with Thy friends, and reached the main road. Thou were drawn as though by a chain formed by the meritorious people of Mathura who had long heard about Thee and were very eager to see Thee in person.
શ્લોકઃ
ત્વત્પાદદ્યુતિવત્ સરાગસુભગાઃ ત્વન્મૂર્તિવદ્યોષિતઃ
સંપ્રાપ્તા વિલસત્પયોધરરુચો લોલા ભવત્ દૃષ્ટિવત્ ।
હારિણ્યસ્ત્વદુરઃસ્થલીવદયિ તે મંદસ્મિતપ્રૌઢિવ-
ન્નૈર્મલ્યોલ્લસિતાઃ કચૌઘરુચિવદ્રાજત્કલાપાશ્રિતાઃ ॥2॥
Meaning
ત્વત્-પાદ્-દ્યુતિવત્ - Thy feet glow like; સરાગ-સુભગાઃ - 1)with reddish tinge beautiful2)with intense love, radiant; ત્વત્-મૂર્તિવત્-યોષિતઃ - Thy form like, the women; સંપ્રાપ્તાઃ - assembled; વિલસત્-પયોધર-રુચઃ - 1) sporting the rain bearing cloud lustre2)having breasts beautiful; લોલા - 1) moving about2) desirous (of seeing Thee); ભવત્-દૃષ્ટિવત્ - Thy eyes like; હારિણ્યઃ - 1) wearing necklaces2) attractive; ત્વત્-ઉરઃસ્થલીવત્- - Thy chest area like; અયિ તે - O Thou! Thy; મંદ્-સ્મિત-પ્રૌઢિવત્ - mild smile's majesty like; નૈર્મલ્ય-ઉલ્લસિતાઃ - (because of) purity, shining; કચૌઘ-રુચિવત્- - (Thy) cluster of hair beauty like; રાજત્-કલાપ-આશ્રિતાઃ - 1) adorned by peacock feather stuck in them2) adorned by ornaments wearing;
Translation
The women who came to see Thee were similar to Thee in various respects - Thy feet glow with a reddish tinge, they were radiant and glowed with the intense love for Thee. Thou have a lustre of rain bearing clouds, they had beautiful full breasts. Thy eyes always moved about, they had eyes which were always desirous to see Thee. Thy chest is attractive with many necklaces, they were also attractive.Thy mild smile has a majesty of innocence, they had a majesty and they shined due to their purity. Thy cluster of black hair is adorned by a peacock feather stuck in it, their tresses were adorned by wearing ornaments.
શ્લોકઃ
તાસામાકલયન્નપાંગવલનૈર્મોદં પ્રહર્ષાદ્ભુત-
વ્યાલોલેષુ જનેષુ તત્ર રજકં કંચિત્ પટીં પ્રાર્થયન્ ।
કસ્તે દાસ્યતિ રાજકીયવસનં યાહીતિ તેનોદિતઃ
સદ્યસ્તસ્ય કરેણ શીર્ષમહૃથાઃ સોઽપ્યાપ પુણ્યાં ગતિમ્ ॥3॥
Meaning
તાસામ્-આકલયન્- - to them (the women) causing; અપાંગ-વલનૈઃ- - by sidelong glances; મોદં - extreme delight; પ્રહર્ષ-અદ્ભુત-વ્યાલોલેષુ - (when) with joy and wonder swaying; જનેષુ તત્ર - the people were there; રજકં કંચિત્ - a washerman some; પટીં પ્રાર્થયન્ - garments (Thou) asking for; કઃ-તે દાસ્યતિ - who to you is going to give; રાજકીય-વસનં - royal robes; યાહિ-ઇતિ - go away', thus; તેન-ઉદિતઃ - by him being said; સદ્યઃ-તસ્ય - at once his (head); કરેણ શીર્ષમ્-અહૃથાઃ - by hand head (Thou) cut off; સઃ-અપિ-આપ - he also attained; પુણ્યાં ગતિં - salvation;
Translation
Thy sidelong glances gave intense joy to the women and swayed the populace with joy and wonder. There among the people, Thou asked a washerman for clothes to which he retorted saying 'who is going to give you royal robes, go away.' Thou at once cut off his head with Thy hand, whereby he attained salvation.
શ્લોકઃ
ભૂયો વાયકમેકમાયતમતિં તોષેણ વેષોચિતં
દાશ્વાંસં સ્વપદં નિનેથ સુકૃતં કો વેદ જીવાત્મનામ્ ।
માલાભિઃ સ્તબકૈઃ સ્તવૈરપિ પુનર્માલાકૃતા માનિતો
ભક્તિં તેન વૃતાં દિદેશિથ પરાં લક્ષ્મીં ચ લક્ષ્મીપતે ॥4॥
Meaning
ભૂયઃ - then thereafter; વાયકમ્-એકમ્- - weaver, one; આયત-મતિં - (who was) broad minded; તોષેણ વેષ-ઉચિતં - with satisfaction, dress suitable; દાશ્વાંસં સ્વપદં - gave, (him to) Thy abode; નિનેથ સુકૃતં - (Thou) did lead, merits; કઃ વેદ - who can fathom; જીવાત્મનામ્ - of embodied souls; માલાભિઃ સ્તબકૈઃ - with garlands and bouquets; સ્તવૈઃ-અપિ - and hymns of praise also; પુનઃ-માલાકૃતા - again by a garland maker; માનિતઃ ભક્તિં - honoured, Bhakti; તેન વૃતાં - by him desired; દિદેશિથ - (Thou) gave; પરાં લક્ષ્મીં ચ - and immense wealth also; લક્ષ્મીપતે - O Lord of Laxmi!;
Translation
One broad minded weaver gave to Thee suitable clothes and Thou conferred salvation to him. Who other than Thou can fathom the merits of the jivas. O Lord of Laxmi! Again a garland maker who gave Thee garlands and bouquets and also sung hymns of praises was given Bhakti as desired by him, and also immense wealth.
શ્લોકઃ
કુબ્જામબ્જવિલોચનાં પથિપુનર્દૃષ્ટ્વાઽંગરાગે તયા
દત્તે સાધુ કિલાંગરાગમદદાસ્તસ્યા મહાંતં હૃદિ ।
ચિત્તસ્થામૃજુતામથ પ્રથયિતું ગાત્રેઽપિ તસ્યાઃ સ્ફુટં
ગૃહ્ણન્ મંજુ કરેણ તામુદનયસ્તાવજ્જગત્સુંદરીમ્ ॥5॥
Meaning
કુબ્જામ્-અબ્જ-વિલોચનામ્ - to the hunched backed woman who was lotus eyed; પથિ-પુનઃ-દૃષ્ટ્વા- - on the way, then, seeing; અંગરાગે તયા દત્તે - and being given unguents by her; સાધુ કિલ- - well indeed; અંગ - Dear Lord!; રાગમ્-અદદાઃ- - love (thou) did give; તસ્યાઃ મહાંતમ્ - to her intense (love); હૃદિ ચિત્તસ્થામ્- - in heart, which was there in her mind (also); ઋજુતામ્-અથ - that s traightness then; પ્રથયિતું ગાત્રે-અપિ - to manifest in the body also; તસ્યાઃ સ્ફુટં ગૃહ્ણન્ - for her clearly holding; મંજુ કરેણ - with (Thy) beautiful hand; તામ્-ઉદનયઃ-તાવત્- - uplifted her , then; જગત્-સુંદરીમ્ - to the most beautiful woman;
Translation
On the way Thou saw a beautiful woman with lotus eyes but with a hunch back. She presented to Thee sandal paste and other unguents and in return Thou created in her heart an intense love for Thee. Then, in order that her straight forward inner mind be reflected in her outer physical appearance also, Thou gave a gentle pull holding her chin by Thy beautiful hand and thus transformed her into one of the most beautiful women in the world.
શ્લોકઃ
તાવન્નિશ્ચિતવૈભવાસ્તવ વિભો નાત્યંતપાપા જના
યત્કિંચિદ્દદતે સ્મ શક્ત્યનુગુણં તાંબૂલમાલ્યાદિકમ્ ।
ગૃહ્ણાનઃ કુસુમાદિ કિંચન તદા માર્ગે નિબદ્ધાંજલિ-
ર્નાતિષ્ઠં બત હા યતોઽદ્ય વિપુલામાર્તિં વ્રજામિ પ્રભો ॥6॥
Meaning
તાવત્ - then; નિશ્ચિત-વૈભવાઃ-તવ - those who had acquired full faith in Thy greatness; વિભો - O Lord!; ન-અત્યંત-પાપા-જના - and who were not very sinful; યત્-કિંચિત્-દદતે-સ્મ - something or the other were giving (to Thee); શક્તિ-અનુગુણં - according to their capacity; તાંબૂલ-માલ્ય-આદિકમ્ - betel, garlands etc.,; ગૃહ્ણાનઃ કુસુમ-આદિ - carrying flowers etc; કિંચન તદા માર્ગે - some, at that time, in the path; નિબદ્ધ-અંજલિઃ - with joined palms (in salutation); ન-અતિષ્ઠં - did not stand (I); બત હા યતઃ-અદ્ય - because of which today; વિપુલામ્-આર્તિમ્ - great sorrow; વ્રજામિ પ્રભો - I am experiencing O Lord!;
Translation
O Lord! Then those who were not very sinful and so had acquired full faith in Thy greatness, offered to Thee something or the other according to their capacity, like betel, garlands etc., At that time, in the path, carrying some flowers, alas, I did not stand with joined palms in salutation, because of which, today, I am experiencing great sorrow.
શ્લોકઃ
એષ્યામીતિ વિમુક્તયાઽપિ ભગવન્નાલેપદાત્ર્યા તયા
દૂરાત્ કાતરયા નિરીક્ષિતગતિસ્ત્વં પ્રાવિશો ગોપુરમ્ ।
આઘોષાનુમિતત્વદાગમમહાહર્ષોલ્લલદ્દેવકી-
વક્ષોજપ્રગલત્પયોરસમિષાત્ત્વત્કીર્તિરંતર્ગતા ॥7॥
Meaning
એષ્યામિ-ઇતિ - I shall come thus; વિમુક્તયા-અપિ - though sent away; ભગવન્- - O Lord!; આલેપદાત્ર્યા - (by her) who gave Thee unguents; તયા દૂરાત્ - by her from far; કાતરયા - disdainfully; નિરીક્ષિત-ગતિઃ-ત્વમ્ - watching going Thee; પ્રાવિશઃ ગોપુરમ્ - entered the main gate of the city; આઘોષ-અનુમિત- - from jubilation inferred; ત્વત્-આગમ- - Thy coming; મહા-હર્ષ-ઉલ્લલત્- - the great joy stimulating; દેવકી-વક્ષોજ- - from Devaki's breasts; પ્રગલત્-પયોરસ- - flowing milk; મિષાત્- - in the guise of; ત્વત્-કીર્તિઃ- - Thy fame; અંતઃગતા - went in (the city);
Translation
I will come again', saying so Thou dispersed the woman who had given unguents to Thee, whose gaze followed Thee till as far as Thou could be seen, going away. Then Thou prepared to enter the outer gate of the city (Mathura). Thy coming was preceded by Thy fame which was like Devaki's (Krishna's mother) breast milk stimulated by the jubilation of Thy arrival.
શ્લોકઃ
આવિષ્ટો નગરીં મહોત્સવવતીં કોદંડશાલાં વ્રજન્
માધુર્યેણ નુ તેજસા નુ પુરુષૈર્દૂરેણ દત્તાંતરઃ ।
સ્રગ્ભિર્ભૂષિતમર્ચિતં વરધનુર્મા મેતિ વાદાત્ પુરઃ
પ્રાગૃહ્ણાઃ સમરોપયઃ કિલ સમાક્રાક્ષીરભાંક્ષીરપિ ॥8॥
Meaning
આવિષ્ટઃ - (Thou) having entered; નગરીં મહોત્સવવતીં - the city ready for the festival; કોદંડશાલાં વ્રજન્ - to the hall of the great bow going; માધુર્યેણ નુ - whether by charm; તેજસા નુ - or by Thy majesty,; પુરુષૈઃ-દૂરેણ - by the guards, standing at a distance; દત્તાંતરઃ - and allowing Thee to enter,; સ્રગ્ભિઃ-ભૂષિતમ્- - with garlands adorned; અર્ચિતં વર-ધનુઃ- - and worshipped the great bow; મા મા-ઇતિ - do not do not thus; વાદાત્ પુરઃ - saying, before (that),; પ્રાગૃહ્ણાઃ - taking hold of and lifting; સમરોપયઃ કિલ - strung it, indeed; સમાક્રાક્ષીઃ- - and drew it; અભાંક્ષીઃ-અપિ - and broke it also;
Translation
Having entered the festive city Thou proceeded to the hall of the great bow. Charmed by Thy majesty, the people stood at a distance and the guards too gave way to Thee to enter. The great bow lay there decorated with flower garlands and worshipped. Before the guards or the caretakers admonished Thee saying 'No no" Thou took hold of the bow, lifted it up, strung it, drew it and also broke it.
શ્લોકઃ
શ્વઃ કંસક્ષપણોત્સવસ્ય પુરતઃ પ્રારંભતૂર્યોપમ-
શ્ચાપધ્વંસમહાધ્વનિસ્તવ વિભો દેવાનરોમાંચયત્ ।
કંસસ્યાપિ ચ વેપથુસ્તદુદિતઃ કોદંડખંડદ્વયી-
ચંડાભ્યાહતરક્ષિપૂરુષરવૈરુત્કૂલિતોઽભૂત્ ત્વયા ॥9॥
Meaning
શ્વઃ - tomorrow; કંસ-ક્ષપણ-ઉત્સવસ્ય - of the Kansa's slaying festival's; પુરતઃ પ્રારંભ-તૂર્ય-ઉપમઃ- - before, beginning with the initial drum beat like; ચાપ-ધ્વંસ-મહા-ધ્વનિઃ- - the bow's breaking terrific sound; તવ વિભો - by Thee O Lord!; દેવાન્-અરોમાંચયત્ - in the gods' produced horripilation; કંસસ્ય-અપિ ચ - and of Kansa also; વેપથુઃ-તત્-ઉદિતઃ - trembling from that arose; કોદંડ-ખંડ-દ્વયી- - with the bow's two pieces; ચંડ-અભ્યાહત- - severely beaten; રક્ષિ-પૂરુષ-રવૈઃ- - the guard's cries; ઉત્કૂલિતઃ-અભૂત્ - (the sound) was made to overflow (or increased manifold); ત્વયા - by Thee;
Translation
The breaking of the bow with a terrific sound was like the heralding drum beat to the festival of Kansa's destruction due the next day. O Lord! The sound caused horripilation in the gods. Even Kansa trembled by the sound which increased many fold and overflowed by the shrieks of the guards who were severely beaten by Thee with the two pieces of the bow.
શ્લોકઃ
શિષ્ટૈર્દુષ્ટજનૈશ્ચ દૃષ્ટમહિમા પ્રીત્યા ચ ભીત્યા તતઃ
સંપશ્યન્ પુરસંપદં પ્રવિચરન્ સાયં ગતો વાટિકામ્ ।
શ્રીદામ્ના સહ રાધિકાવિરહજં ખેદં વદન્ પ્રસ્વપ-
ન્નાનંદન્નવતારકાર્યઘટનાદ્વાતેશ સંરક્ષ મામ્ ॥10॥
Meaning
શિષ્ટૈઃ- - by the good people; દુષ્ટ-જનૈઃ-ચ - and by the wicked people; દૃષ્ટ-મહિમા - was realised the greatness; પ્રીત્યા ચ ભીત્યા - with love and with fear; તતઃ સંપશ્યન્ - then seeing; પુર-સંપદં પ્રવિચરન્ - the city's prosperity, moving about; સાયં ગતઃ વાટિકામ્ - in the evening went to the garden; શ્રીદામ્ના સહ - with Shreedaamaa; રાધિકા-વિરહ્જં ખેદં - Raadhaa's separation causing sorrow; વદન્ પ્રસ્વપન્- - talking about and then sleeping; આનંદન્- - and feeling happy; અવતાર-કાર્ય-ઘટનાત્- - at the impending fulfilment of the purpose of Thy incarnation; વાતેશ સંરક્ષ મામ્ - O Lord of Guruvaayur! Protect me;
Translation
Thy greatness was realised by the good people with love and by the wicked people with fear. Thou moved about the city viewing its prosperity and returned to Thy camp in the garden in the evening. Thou talked to Shreedaamaa about Thy sorrow because of the separation from Raadhaa. Thou then went to sleep feeling content and happy at the impending fulfilment of the purpose of Thy incarnation. O Lord of Guruvaayur! deign to protect me.
Browse Related Categories:
