॥ ඉති ශ්රීමහාභාරතේ උද්යෝගපර්වණි ප්රජාගරපර්වණි
විදුරහිතවාක්යේ ෂට්ත්රිංශෝऽධ්යායඃ ॥
විදුර උවාච ।
අත්රෛවෝදාහරංතීමමිතිහාසං පුරාතනම් ।
ආත්රේයස්ය ච සංවාදං සාධ්යානාං චේති නඃ ශ්රුතම් ॥ 1॥
චරංතං හංසරූපේණ මහර්ෂිං සංශිතව්රතම් ।
සාධ්යා දේවා මහාප්රාජ්ඤං පර්යපෘච්ඡංත වෛ පුරා ॥ 2॥
සාධ්යා ඌචුඃ ।
සාධ්යා දේවා වය්මස්මෝ මහර්ෂේ
දෘෂ්ට්වා භවංතං න ශක්නුමෝऽනුමාතුම් ।
ශ්රුතේන ධීරෝ බුද්ධිමාංස්ත්වං මතෝ නඃ
කාව්යාං වාචං වක්තුමර්හස්යුදාරාම් ॥ 3॥
හංස උවාච ।
ඒතත්කාර්යමමරාඃ සංශ්රුතං මේ
ධෘතිඃ ශමඃ සත්යධර්මානුවෘත්තිඃ ।
ග්රංථිං විනීය හෘදයස්ය සර්වං
ප්රියාප්රියේ චාත්මවශං නයීත ॥ 4॥
ආක්රුශ්යමානෝ නාක්රෝශේන්මන්යුරේව තිතික්ෂිතඃ ।
ආක්රෝෂ්ටාරං නිර්දහති සුකෘතං චාස්ය විංදති ॥ 5॥
නාක්රෝශී ස්යාන්නාවමානී පරස්ය
මිත්රද්රෝහී නෝත නීචෝපසේවී ।
න චාතිමානී න ච හීනවෘත්තෝ
රූක්ෂාං වාචං රුශතීං වර්ජයීත ॥ 6॥
මර්මාණ්යස්ථීනි හෘදයං තථාසූන්
ඝෝරා වාචෝ නිර්දහංතීහ පුංසාම් ।
තස්මාද්වාචං රුශතීං රූක්ෂරූපාං
ධර්මාරාමෝ නිත්යශෝ වර්ජයීත ॥ 7॥
අරුං තුරං පරුෂං රූක්ෂවාචං
වාක්කංටකෛර්විතුදංතං මනුෂ්යාන් ।
විද්යාදලක්ෂ්මීකතමං ජනානාං
මුඛේ නිබද්ධාං නිරෘතිං වහංතම් ॥ 8॥
පරශ්චේදේනමධිවිධ්යේත බාණෛර්
භෘශං සුතීක්ෂ්ණෛරනලාර්ක දීප්තෛඃ ।
විරිච්යමානෝऽප්යතිරිච්යමානෝ
විද්යාත්කවිඃ සුකෘතං මේ දධාති ॥ 9॥
යදි සංතං සේවතේ යද්යසංතං
තපස්විනං යදි වා ස්තේනමේව ।
වාසෝ යථා රංග වශං ප්රයාති
තථා ස තේෂාං වශමභ්යුපෛති ॥ 10॥
වාදං තු යෝ න ප්රවදේන්න වාදයේද්
යෝ නාහතඃ ප්රතිහන්යාන්න ඝාතයේත් ।
යෝ හංතුකාමස්ය න පාපමිච්ඡේත්
තස්මෛ දේවාඃ ස්පෘහයංත්යාගතාය ॥ 11॥
අව්යාහෘතං ව්යාහෘතාච්ඡ්රේය ආහුඃ
සත්යං වදේද්ව්යාහෘතං තද්ද්විතීයම් ।
ප්රියංවදේද්ව්යාහෘතං තත්තෘතීයං
ධර්ම්යං වදේද්ව්යාහෘතං තච්චතුර්ථම් ॥ 12॥
යාදෘශෛඃ සංවිවදතේ යාදෘශාංS චෝපසේවතේ ।
යාදෘගිච්ඡේච්ච භවිතුං තාදෘග්භවති පූරුෂඃ ॥ 13॥
යතෝ යතෝ නිවර්තතේ තතස්තතෝ විමුච්යතේ ।
නිවර්තනාද්ධි සර්වතෝ න වේත්ති දුඃඛමණ්වපි ॥ 14॥
න ජීයතේ නෝත ජිගීෂතේऽන්යාන්
න වෛරක්කෘච්චාප්රතිඝාතකS ච ।
නිංදා ප්රශංසාසු සමස්වභාවෝ
න ශෝචතේ හෘෂ්යති නෛව චායම් ॥ 15॥
භාවමිච්ඡති සර්වස්ය නාභාවේ කුරුතේ මතිම් ।
සත්යවාදී මෘදුර්දාංතෝ යඃ ස උත්තමපූරුෂඃ ॥ 16॥
නානර්ථකං සාංත්වයති ප්රතිජ්ඤාය දදාති ච ।
රාද්ධාපරාද්ධේ ජානාති යඃ ස මධ්යමපූරුෂඃ ॥ 17॥
දුඃශාසනස්තූපහංතා න ශාස්තා
නාවර්තතේ මන්යුවශාත්කෘතඝ්නඃ ।
න කස්ය චින්මිත්රමථෝ දුරාත්මා
කලාශ්චෛතා අධමස්යේහ පුංසඃ ॥ 18॥
න ශ්රද්දධාති කල්යාණං පරේභ්යෝऽප්යාත්මශංකිතඃ ।
නිරාකරෝති මිත්රාණි යෝ වෛ සෝऽධම පූරුෂඃ ॥ 19॥
උත්තමානේව සේවේත ප්රාප්තේ කාලේ තු මධ්යමාන් ।
අධමාංස්තු න සේවේත ය ඉච්ඡේච්ඡ්රේය ආත්මනඃ ॥ 20॥
ප්රාප්නෝති වෛ විත්තමසද්බලේන
නිත්යෝත්ථානාත්ප්රජ්ඤයා පෞරුෂේණ ।
න ත්වේව සම්යග්ලභතේ ප්රශංසාං
න වෘත්තමාප්නෝති මහාකුලානාම් ॥ 21॥
ධෘතරාෂ්ට්ර උවාච ।
මහාකුලානාං ස්පෘහයංති දේවා
ධර්මාර්ථවෘද්ධාශ්ච බහුශ්රුතාS ච ।
පෘච්ඡාමි ත්වාං විදුර ප්රශ්නමේතං
භවංති වෛ කානි මහාකුලානි ॥ 22॥
විදුර උවාච ।
තමෝ දමෝ බ්රහ්මවිත්ත්වං විතානාඃ
පුණ්යා විවාහාඃ සතතාන්න දානම් ।
යේෂ්වේවෛතේ සප්තගුණා භවංති
සම්යග්වෘත්තාස්තානි මහාකුලානි ॥ 23॥
යේෂාං න වෘත්තං ව්යථතේ න යෝනිර්
වෘත්තප්රසාදේන චරංති ධර්මම් ।
යේ කීර්තිමිච්ඡංති කුලේ විශිෂ්ටාං
ත්යක්තානෘතාස්තානි මහාකුලානි ॥ 24॥
අනිජ්යයාවිවාහෛර්ශ්ච වේදස්යෝත්සාදනේන ච ।
කුලාන්යකුලතාං යාංති ධර්මස්යාතික්රමේණ ච ॥ 25॥
දේව ද්රව්යවිනාශේන බ්රහ්ම ස්වහරණේන ච ।
කුලාන්යකුලතාං යාංති බ්රාහ්මණාතික්රමේණ ච ॥ 26॥
බ්රාහ්මණානාං පරිභවාත්පරිවාදාච්ච භාරත ।
කුලාන්යකුලතාං යාංති න්යාසාපහරණේන ච ॥ 27॥
කුලානි සමුපේතානි ගෝභිඃ පුරුෂතෝऽශ්වතඃ ।
කුලසංඛ්යාං න ගච්ඡංති යානි හීනානි වෘත්තතඃ ॥ 28॥
වෘත්තතස්ත්වවිහීනානි කුලාන්යල්පධනාන්යපි ।
කුලසංඛ්යාං තු ගච්ඡංති කර්ෂංති ච මයද්යශඃ ॥ 29॥
මා නඃ කුලේ වෛරකෘත්කS චිදස්තු
රාජාමාත්යෝ මා පරස්වාපහාරී ।
මිත්රද්රෝහී නෛකෘතිකෝऽනෘතී වා
පූර්වාශී වා පිතෘදේවාතිථිභ්යඃ ॥ 30॥
යශ්ච නෝ බ්රාහ්මණං හන්යාද්යශ්ච නෝ බ්රාහ්මණාංද්විෂේත් ।
න නඃ ස සමිතිං ගච්ඡේද්යශ්ච නෝ නිර්වපේත්කෘෂිම් ॥ 31॥
තෘණානි භූමිරුදකං වාක්චතුර්ථී ච සූනෘතා ।
සතාමේතානි ගේහේෂු නෝච්ඡිද්යංතේ කදා චන ॥ 32॥
ශ්රද්ධයා පරයා රාජන්නුපනීතානි සත්කෘතිම් ।
ප්රවෘත්තානි මහාප්රාජ්ඤ ධර්මිණාං පුණ්යකර්මණාම් ॥ 33॥
සූක්ෂ්මෝऽපි භාරං නෘපතේ ස්යංදනෝ වෛ
ශක්තෝ වෝඪුං න තථාන්යේ මහීජාඃ ।
ඒවං යුක්තා භාරසහා භවංති
මහාකුලීනා න තථාන්යේ මනුෂ්යාඃ ॥ 34॥
න තන්මිත්රං යස්ය කෝපාද්බිභේති
යද්වා මිත්රං ශංකිතේනෝපචර්යම් ।
යස්මින්මිත්රේ පිතරීවාශ්වසීත
තද්වෛ මිත්රං සංගතානීතරාණි ॥ 35॥
යදි චේදප්යසංබංධෝ මිත්රභාවේන වර්තතේ ।
ස ඒව බංධුස්තන්මිත්රං සා ගතිස්තත්පරායණම් ॥ 36॥
චලචිත්තස්ය වෛ පුංසෝ වෘද්ධානනුපසේවතඃ ।
පාරිප්ලවමතේර්නිත්යමධ්රුවෝ මිත්ර සංග්රහඃ ॥ 37॥
චලචිත්තමනාත්මානමිංද්රියාණාං වශානුගම් ।
අර්ථාඃ සමතිවර්තංතේ හංසාඃ ශුෂ්කං සරෝ යථා ॥ 38॥
අකස්මාදේව කුප්යංති ප්රසීදංත්යනිමිත්තතඃ ।
ශීලමේතදසාධූනාමභ්රං පාරිප්ලවං යථා ॥ 39॥
සත්කෘතාශ්ච කෘතාර්ථාශ්ච මිත්රාණාං න භවංති යේ ।
තාන්මෘතානපි ක්රව්යාදාඃ කෘතඝ්නාන්නෝපභුංජතේ ॥ 40॥
අර්ථයේදේව මිත්රාණි සති වාසති වා ධනේ ।
නානර්ථයන්විජානාති මිත්රාණාං සාරඵල්ගුතාම් ॥ 41॥
සංතාපාද්භ්රශ්යතේ රූපං සංතාපාද්භ්රශ්යතේ බලම් ।
සංතාපාද්භ්රශ්යතේ ජ්ඤානං සංතාපාද්ව්යාධිමෘච්ඡති ॥ 42॥
අනවාප්යං ච ශෝකේන ශරීරං චෝපතප්යතේ ।
අමිත්රාශ්ච ප්රහෘෂ්යංති මා ස්ම ශෝකේ මනඃ කෘථාඃ ॥ 43॥
පුනර්නරෝ ම්රියතේ ජායතේ ච
පුනර්නරෝ හීයතේ වර්ධතේ පුනඃ ।
පුනර්නරෝ යාචති යාච්යතේ ච
පුනර්නරඃ ශෝචති ශෝච්යතේ පුනඃ ॥ 44॥
සුඛං ච දුඃඛං ච භවාභවෞ ච
ලාභාලාභෞ මරණං ජීවිතං ච ।
පර්යායශඃ සර්වමිහ ස්පෘශංති
තස්මාද්ධීරෝ නෛව හෘෂ්යේන්න ශෝචේත් ॥ 45॥
චලානි හීමානි ෂඩිංද්රියාණි
තේෂාං යද්යද්වර්තතේ යත්ර යත්ර ।
තතස්තතඃ ස්රවතේ බුද්ධිරස්ය
ඡිද්රෝද කුංභාදිව නිත්යමංභඃ ॥ 46॥
ධෘතරාෂ්ට්ර උවාච ।
තනුරුච්ඡඃ ශිඛී රාජා මිථ්යෝපචරිතෝ මයා ।
මංදානාං මම පුත්රාණාං යුද්ධේනාංතං කරිෂ්යති ॥ 47॥
නිත්යෝද්විග්නමිදං සර්වං නිත්යෝද්විග්නමිදං මනඃ ।
යත්තත්පදමනුද්විග්නං තන්මේ වද මහාමතේ ॥ 48॥
විදුර උවාච ।
නාන්යත්ර විද්යා තපසෝර්නාන්යත්රේංද්රිය නිග්රහාත් ।
නාන්යත්ර ලෝභසංත්යාගාච්ඡාංතිං පශ්යාම තේऽනඝ ॥ 49॥
බුද්ධ්යා භයං ප්රණුදති තපසා විංදතේ මහත් ।
ගුරුශුශ්රූෂයා ජ්ඤානං ශාංතිං ත්යාගේන විංදති ॥ 50॥
අනාශ්රිතා දානපුණ්යං වේද පුණ්යමනාශ්රිතාඃ ।
රාගද්වේෂවිනිර්මුක්තා විචරංතීහ මෝක්ෂිණඃ ॥ 51॥
ස්වධීතස්ය සුයුද්ධස්ය සුකෘතස්ය ච කර්මණඃ ।
තපසශ්ච සුතප්තස්ය තස්යාංතේ සුඛමේධතේ ॥ 52॥
ස්වාස්තීර්ණානි ශයනානි ප්රපන්නා
න වෛ භින්නා ජාතු නිද්රාං ලභංතේ ।
න ස්ත්රීෂු රාජන්රතිමාප්නුවංති
න මාගධෛඃ ස්තූයමානා න සූතෛඃ ॥ 53॥
න වෛ භින්නා ජාතු චරංති ධර්මං
න වෛ සුඛං ප්රාප්නුවංතීහ භින්නාඃ ।
න වෛ භින්නා ගෞරවං මානයංති
න වෛ භින්නාඃ ප්රශමං රෝචයංති ॥ 54॥
න වෛ තේෂාං ස්වදතේ පථ්යමුක්තං
යෝගක්ෂේමං කල්පතේ නෝත තේෂාම් ।
භින්නානාං වෛ මනුජේංද්ර පරායණං
න විද්යතේ කිං චිදන්යද්විනාශාත් ॥ 55॥
සංභාව්යං ගෝෂු සංපන්නං සංභාව්යං බ්රාහ්මණේ තපඃ ।
සංභාව්යං ස්ත්රීෂු චාපල්යං සංභාව්යං ජ්ඤාතිතෝ භයම් ॥ 56॥
තංතවෝऽප්යායතා නිත්යං තංතවෝ බහුලාඃ සමාඃ ।
බහූන්බහුත්වාදායාසාන්සහංතීත්යුපමා සතාම් ॥ 57॥
ධූමායංතේ ව්යපේතානි ජ්වලංති සහිතානි ච ।
ධෘතරාෂ්ට්රෝල්මුකානීව ජ්ඤාතයෝ භරතර්ෂභ ॥ 58॥
බ්රාහ්මණේෂු ච යේ ශූරාඃ ස්ත්රීෂු ජ්ඤාතිෂු ගෝෂු ච ।
වෘංතාදිව ඵලං පක්වං ධෘතරාෂ්ට්ර පතංති තේ ॥ 59॥
මහානප්යේකජෝ වෘක්ෂෝ බලවාන්සුප්රතිෂ්ඨිතඃ ।
ප්රසහ්ය ඒව වාතේන ශාඛා ස්කංධං විමර්දිතුම් ॥ 60॥
අථ යේ සහිතා වෘක්ෂාඃ සංඝශඃ සුප්රතිෂ්ඨිතාඃ ।
තේ හි ශීඝ්රතමාන්වාතාන්සහංතේऽන්යෝන්යසංශ්රයාත් ॥ 61॥
ඒවං මනුෂ්යමප්යේකං ගුණෛරපි සමන්විතම් ।
ශක්යං ද්විෂංතෝ මන්යංතේ වායුර්ද්රුමමිවෞකජම් ॥ 62॥
අන්යෝන්යසමුපෂ්ටංභාදන්යෝන්යාපාශ්රයේණ ච ।
ජ්ඤාතයඃ සංප්රවර්ධංතේ සරසීවෝත්පලාන්යුත ॥ 63॥
අවධ්යා බ්රාහ්මණා ගාවෝ ස්ත්රියෝ බාලාශ්ච ජ්ඤාතයඃ ।
යේෂාං චාන්නානි භුංජීත යේ ච ස්යුඃ ශරණාගතාඃ ॥ 64॥
න මනුෂ්යේ ගුණඃ කශ්චිදන්යෝ ධනවතාං අපි ।
අනාතුරත්වාද්භද්රං තේ මෘතකල්පා හි රෝගිණඃ ॥ 65॥
අව්යාධිජං කටුකං ශීර්ෂ රෝගං
පාපානුබංධං පරුෂං තීක්ෂ්ණමුග්රම් ।
සතාං පේයං යන්න පිබංත්යසංතෝ
මන්යුං මහාරාජ පිබ ප්රශාම්ය ॥ 66॥
රෝගාර්දිතා න ඵලාන්යාද්රියංතේ
න වෛ ලභංතේ විෂයේෂු තත්ත්වම් ।
දුඃඛෝපේතා රෝගිණෝ නිත්යමේව
න බුධ්යංතේ ධනභෝගාන්න සෞඛ්යම් ॥ 67॥
පුරා හ්යුක්තෝ නාකරෝස්ත්වං වචෝ මේ
ද්යූතේ ජිතාං ද්රෞපදීං ප්රේක්ෂ්ය රාජන් ।
දුර්යෝධනං වාරයේත්යක්ෂවත්යාං
කිතවත්වං පංඩිතා වර්ජයංති ॥ 68॥
න තද්බලං යන්මෘදුනා විරුධ්යතේ
මිශ්රෝ ධර්මස්තරසා සේවිතව්යඃ ।
ප්රධ්වංසිනී ක්රූරසමාහිතා ශ්රීර්
මෘදුප්රෞඪා ගච්ඡති පුත්රපෞත්රාන් ॥ 69॥
ධාර්තරාෂ්ට්රාඃ පාංඩවාන්පාලයංතු
පාංඩෝඃ සුතාස්තව පුත්රාංශ්ච පාංතු ।
ඒකාරිමිත්රාඃ කුරවෝ හ්යේකමංත්රා
ජීවංතු රාජන්සුඛිනඃ සමෘද්ධාඃ ॥ 70॥
මේඪීභූතඃ කෞරවාණාං ත්වමද්ය
ත්වය්යාධීනං කුරු කුලමාජමීඪ ।
පාර්ථාන්බාලාන්වනවාස ප්රතප්තාන්
ගෝපායස්ව ස්වං යශස්තාත රක්ෂන් ॥ 71॥
සංධත්ස්ව ත්වං කෞරවාන්පාංඩුපුත්රෛර්
මා තේऽංතරං රිපවඃ ප්රාර්ථයංතු ।
සත්යේ ස්ථිතාස්තේ නරදේව සර්වේ
දුර්යෝධනං ස්ථාපය ත්වං නරේංද්ර ॥ 72॥
॥ ඉති ශ්රීමහාභාරතේ උද්යෝගපර්වණි ප්රජාගරපර්වණි
විදුරහිතවාක්යේ ෂට්ත්රිංශෝऽධ්යායඃ ॥ 36॥
Browse Related Categories:
