અધ્યાય 2
વલ્લી 1
પરાંચિખાનિ વ્યતૃણત્સ્વયંભૂસ્તસ્માત્પરાઙ્પશ્યતિ નાંતરાત્મન્।
કશ્ચિદ્ધીરઃ પ્રત્યગાત્માનમૈષદાવૃત્તચક્ષુરમૃતત્વમિચ્છન્ ॥ ॥1॥
પરાચઃ કામાનનુયંતિ બાલાસ્તે મૃત્યોર્યંતિ વિતતસ્ય પાશમ્।
અથ ધીરા અમૃતત્વં-વિઁદિત્વા ધ્રુવમધ્રુવેષ્વિહ ન પ્રાર્થયંતે ॥ ॥2॥
યેન રૂપં રસં ગંધં શબ્દાન્સ્પર્શાંશ્ચ મૈથુનાન્।
એતેનૈવ વિજાનાતિ કિમત્ર પરિશિષ્યતે। એતદ્વૈ તત્ ॥ ॥3॥
સ્વપ્નાંતં જાગરિતાંતં ચોભૌ યેનાનુપશ્યતિ।
મહાંતં-વિઁભુમાત્માનં મત્વા ધીરો ન શોચતિ ॥ ॥4॥
ય ઇમં મધ્વદં-વેઁદ આત્માનં જીવમંતિકાત્।
ઈશાનં ભૂતભવ્યસ્ય ન તતો વિજુગુપ્સતે। એતદ્વૈ તત્ ॥ ॥5॥
યઃ પૂર્વં તપસો જાતમદ્ભ્યઃ પૂર્વમજાયત।
ગુહાં પ્રવિશ્ય તિષ્ઠંતં-યોઁ ભૂતેભિર્વ્યપશ્યત। એતદ્વૈ તત્ ॥ ॥6॥
યા પ્રાણેન સંભવત્યદિતિર્દેવતામયી।
ગુહાં પ્રવિશ્ય તિષ્ઠંતીં-યાઁ ભૂતેભિર્વ્યજાયત। એતદ્વૈ તત્ ॥ ॥7॥
અરણ્યોર્નિહિતો જાતવેદા ગર્ભ ઇવ સુભૃતો ગર્ભિણીભિઃ।
દિવે દિવે ઈડ્યો જાગૃવદ્ભિર્હવિષ્મદ્ભિર્મનુષ્યેભિરગ્નિઃ। એતદ્વૈ તત્ ॥ ॥8॥
યતશ્ચોદેતિ સૂર્યોઽસ્તં-યઁત્ર ચ ગચ્છતિ।
તં દેવાઃ સર્વેઽર્પિતાસ્તદુ નાત્યેતિ કશ્ચન। એતદ્વૈ તત્ ॥ ॥9॥
યદેવેહ તદમુત્ર યદમુત્ર તદન્વિહ।
મૃત્યોઃ સ મૃત્યુમાપ્નોતિ ય ઇહ નાનેવ પશ્યતિ ॥ ॥10॥
મનસૈવેદમાપ્તવ્યં નેહ નાનાઽસ્તિ કિંચન।
મૃત્યોઃ સ મૃત્યું ગચ્છતિ ય ઇહ નાનેવ પશ્યતિ ॥ ॥11॥
અંગુષ્ઠમાત્રઃ પુરુષો મધ્ય આત્મનિ તિષ્ઠતિ।
ઈશાનો ભૂતભવ્યસ્ય ન તતો વિજુગુપ્સતે। એતદ્વૈ તત્ ॥ ॥12॥
અંગુષ્ઠમાત્રઃ પુરુષો જ્યોતિરિવાધૂમકઃ।
ઈશાનો ભૂતભવ્યસ્ય સ એવાદ્ય સ ઉ શ્વઃ। એતદ્વૈ તત્ ॥ ॥13॥
યથોદકં દુર્ગં-વૃઁષ્ટં પર્વતેષુ વિધાવતિ।
એવં ધર્માન્પૃથક્ પશ્યંસ્તાનેવાનુવિધાવતિ ॥ ॥14॥
યથોદકં શુદ્ધે શુદ્ધમાસિક્તં તાદૃગેવ ભવતિ।
એવં મુનેર્વિજાનત આત્મા ભવતિ ગૌતમ ॥ ॥15॥
