અધ્યાય 2
વલ્લી 2

પુરમેકાદશદ્વારમજસ્યાવક્રચેતસઃ।
અનુષ્ઠાય ન શોચતિ વિમુક્તશ્ચ વિમુચ્યતે। એતદ્વૈ તત્‌ ॥ ॥1॥

હંસઃ શુચિષદ્વસુરાંતરિક્ષસદ્ધોતા વેદિષદતિથિર્દુરોણસત્‌।
નૃષદ્વરસદૃતસદ્વ્યોમસદબ્જા ગોજા ઋતજા અદ્રિજા ઋતં બૃહત્‌ ॥ ॥2॥

ઊર્ધ્વં પ્રાણમુન્નયત્યપાનં પ્રત્યગસ્યતિ।
મધ્યે વામનમાસીનં-વિઁશ્વે દેવા ઉપાસતે ॥ ॥3॥

અસ્ય વિસ્રંસમાનસ્ય શરીરસ્થસ્ય દેહિનઃ।
દેહાદ્વિમુચ્યમાનસ્ય કિમત્ર પરિશિષ્યતે। એતદ્વૈ તત્‌ ॥ ॥4॥

ન પ્રાણેન નાપાનેન મર્ત્યો જીવતિ કશ્ચન।
ઇતરેણ તુ જીવંતિ યસ્મિન્નેતાવુપાશ્રિતૌ ॥ ॥5॥

હંત ત ઇદં પ્રવક્ષ્યામિ ગુહ્યં બ્રહ્મ સનાતનમ્‌।
યથા ચ મરણં પ્રાપ્ય આત્મા ભવતિ ગૌતમ ॥ ॥6॥

યોનિમન્યે પ્રપદ્યંતે શરીરત્વાય દેહિનઃ।
સ્થાણુમન્યેઽનુસં​યંઁતિ યથાકર્મ યથાશ્રુતમ્‌ ॥ ॥7॥

ય એષ સુપ્તેષુ જાગર્તિ કામં કામં પુરુષો નિર્મિમાણઃ।
તદેવ શુક્રં તદ્ બ્રહ્મ તદેવામૃતમુચ્યતે।
તસ્મિં​લ્લોઁકાઃ શ્રિતાઃ સર્વે તદુ નાત્યેતિ કશ્ચન। એતદ્વૈ તત્‌ ॥ ॥8॥

અગ્નિર્યથૈકો ભુવનં પ્રવિષ્ટો રૂપં રૂપં પ્રતિરૂપો બભૂવ।
એકસ્તથા સર્વભૂતાંતરાત્મા રૂપં રૂપં પ્રતિરૂપો બહિશ્ચ ॥ ॥9॥

વાયુર્યથૈકો ભુવનં પ્રવિષ્ટો રૂપં રૂપં પ્રતિરૂપો બભૂવ।
એકસ્તથા સર્વભૂતાંતરાત્મા રૂપં રૂપં પ્રતિરૂપો બહિશ્ચ ॥ ॥10॥

સૂર્યો યથા સર્વલોકસ્ય ચક્ષુર્ન લિપ્યતે ચાક્ષુષૈર્બહ્યિદોષૈઃ।
એકસ્તથા સર્વભૂતાંતરાત્મા ન લિપ્યતે લોકદુઃખેન બાહ્યઃ ॥ ॥11॥

એકો વશી સર્વભૂતાંતરાત્મા એકં રૂપં બહુધા યઃ કરોતિ।
તમાત્મસ્થં-યેઁઽનુપશ્યંતિ ધીરાસ્તેષાં સુખં શાશ્વતં નેતરેષામ્‌ ॥ ॥12॥

નિત્યોઽનિત્યાનાં ચેતનશ્ચેતનાનામેકો બહૂનાં-યોઁ વિદધાતિ કામાન્‌।
તમાત્મસ્થં-યેઁઽનુપશ્યંતિ ધીરાસ્તેષાં શાંતિઃ શાશ્વતી નેતરેષામ્‌ ॥ ॥13॥

તદેતદિતિ મન્યંતેઽનિર્દેશ્યં પરમં સુખમ્‌।
કથં નુ તદ્વિજાનીયાં કિમુ ભાતિ વિભાતિ વા ॥ ॥14॥

ન તત્ર સૂર્યો ભાતિ ન ચંદ્રતારકં નેમા વિદ્યુતો ભાંતિ કુતોઽયમગ્નિઃ।
તમેવ ભાંતમનુભાતિ સર્વં તસ્ય ભાસા સર્વમિદં-વિઁભાતિ ॥ ॥15॥