અધ્યાય 2
વલ્લી 2

પુરમેકાદશદ્વારમજસ્યાવક્રચેતસઃ।
અનુષ્ઠાય ન શોચતિ વિમુક્તશ્ચ વિમુચ્યતે। એતદ્વૈ તત્‌ ॥1॥

હંસઃ શુચિષદ્વસુરાંતરિક્ષસદ્ધોતા વેદિષદતિથિર્દુરોણસત્‌।
નૃષદ્વરસદૃતસદ્વ્યોમસદબ્જા ગોજા ઋતજા અદ્રિજા ઋતં બૃહત્‌ ॥2॥

ઊર્ધ્વં પ્રાણમુન્નયત્યપાનં પ્રત્યગસ્યતિ।
મધ્યે વામનમાસીનં-વિઁશ્વે દેવા ઉપાસતે ॥3॥

અસ્ય વિસ્રંસમાનસ્ય શરીરસ્થસ્ય દેહિનઃ।
દેહાદ્વિમુચ્યમાનસ્ય કિમત્ર પરિશિષ્યતે। એતદ્વૈ તત્‌ ॥4॥

ન પ્રાણેન નાપાનેન મર્ત્યો જીવતિ કશ્ચન।
ઇતરેણ તુ જીવંતિ યસ્મિન્નેતાવુપાશ્રિતૌ ॥5॥

હંત ત ઇદં પ્રવક્ષ્યામિ ગુહ્યં બ્રહ્મ સનાતનમ્‌।
યથા ચ મરણં પ્રાપ્ય આત્મા ભવતિ ગૌતમ ॥6॥

યોનિમન્યે પ્રપદ્યંતે શરીરત્વાય દેહિનઃ।
સ્થાણુમન્યેઽનુસં​યંઁતિ યથાકર્મ યથાશ્રુતમ્‌ ॥7॥

ય એષ સુપ્તેષુ જાગર્તિ કામં કામં પુરુષો નિર્મિમાણઃ।
તદેવ શુક્રં તદ્ બ્રહ્મ તદેવામૃતમુચ્યતે।
તસ્મિં​લ્લોઁકાઃ શ્રિતાઃ સર્વે તદુ નાત્યેતિ કશ્ચન। એતદ્વૈ તત્‌ ॥8॥

અગ્નિર્યથૈકો ભુવનં પ્રવિષ્ટો રૂપં રૂપં પ્રતિરૂપો બભૂવ।
એકસ્તથા સર્વભૂતાંતરાત્મા રૂપં રૂપં પ્રતિરૂપો બહિશ્ચ ॥9॥

વાયુર્યથૈકો ભુવનં પ્રવિષ્ટો રૂપં રૂપં પ્રતિરૂપો બભૂવ।
એકસ્તથા સર્વભૂતાંતરાત્મા રૂપં રૂપં પ્રતિરૂપો બહિશ્ચ ॥10॥

સૂર્યો યથા સર્વલોકસ્ય ચક્ષુર્ન લિપ્યતે ચાક્ષુષૈર્બહ્યિદોષૈઃ।
એકસ્તથા સર્વભૂતાંતરાત્મા ન લિપ્યતે લોકદુઃખેન બાહ્યઃ ॥11॥

એકો વશી સર્વભૂતાંતરાત્મા એકં રૂપં બહુધા યઃ કરોતિ।
તમાત્મસ્થં-યેઁઽનુપશ્યંતિ ધીરાસ્તેષાં સુખં શાશ્વતં નેતરેષામ્‌ ॥12॥

નિત્યોઽનિત્યાનાં ચેતનશ્ચેતનાનામેકો બહૂનાં-યોઁ વિદધાતિ કામાન્‌।
તમાત્મસ્થં-યેઁઽનુપશ્યંતિ ધીરાસ્તેષાં શાંતિઃ શાશ્વતી નેતરેષામ્‌ ॥13॥

તદેતદિતિ મન્યંતેઽનિર્દેશ્યં પરમં સુખમ્‌।
કથં નુ તદ્વિજાનીયાં કિમુ ભાતિ વિભાતિ વા ॥14॥

ન તત્ર સૂર્યો ભાતિ ન ચંદ્રતારકં નેમા વિદ્યુતો ભાંતિ કુતોઽયમગ્નિઃ।
તમેવ ભાંતમનુભાતિ સર્વં તસ્ય ભાસા સર્વમિદં-વિઁભાતિ ॥15॥