అధ్యాయ 1
వల్లీ 3

ఋతం పిబంతౌ సుకృతస్య లోకే గుహాం ప్రవిష్టౌ పరమే పరార్ధే।
ఛాయాతపౌ బ్రహ్మవిదో వదంతి పంచాగ్నయో యే చ త్రిణాచికేతాః ॥ ॥1॥

యః సేతురీజానానామక్షరం బ్రహ్మ యత్పరం‌।
అభయం తితీర్​షతాం పారం నాచికేతం శకేమహి ॥ ॥2॥

ఆత్మానం రథినం-విఀద్ధి శరీరం రథమేవ తు।
బుద్ధిం తు సారథిం-విఀద్ధి మనః ప్రగ్రహమేవ చ ॥ ॥3॥

ఇంద్రియాణి హయానాహుర్విషయాంస్తేషు గోచరాన్‌।
ఆత్మేంద్రియమనోయుక్తం భోక్తేత్యాహుర్మనీషిణః ॥ ॥4॥

యస్త్వవిజ్ఞానవాన్భవత్యయుక్తేన మనసా సదా
తస్యేంద్రియాణ్యవశ్యాని దుష్టాశ్వా ఇవ సారథేః ॥ ॥5॥

యస్తు విజ్ఞానవాన్భవతి యుక్తేన మనసా సదా
తస్యేంద్రియాణి వశ్యాని సదశ్వా ఇవ సారథేః ॥ ॥6॥

యస్త్వవిజ్ఞానవాన్భవత్యమనస్కః సదాఽశుచిః।
న స తత్పదమాప్నోతి సంసారం చాధిగచ్ఛతి ॥ ॥7॥

యస్తు విజ్ఞానవాన్భవతి సమనస్కః సదా శుచిః।
స తు తత్పదమాప్నోతి యస్మాద్ భూయో న జాయతే ॥ ॥8॥

విజ్ఞానసారథిర్యస్తు మనః ప్రగ్రహవాన్నరః।
సోఽధ్వనః పారమాప్నోతి తద్విష్ణోః పరమం పదం‌ ॥ ॥9॥

ఇంద్రియేభ్యః పరా హ్యర్థా అర్థేభ్యశ్చ పరం మనః।
మనసస్తు పరా బుద్ధిర్బుద్ధేరాత్మా మహాన్పరః ॥ ॥10॥

మహతః పరమవ్యక్తమవ్యక్తాత్పురుషః పరః।
పురుషాన్న పరం కించిత్సా కాష్ఠా సా పరా గతిః ॥ ॥11॥

ఏష సర్వేషు భూతేషు గూఢోఽఽత్మా న ప్రకాశతే।
దృశ్యతే త్వగ్ర్యయా బుద్ధ్యా సూక్ష్మయా సూక్ష్మదర్​శిభిః ॥ ॥12॥

యచ్ఛేద్వాఙ్మనసీ ప్రాజ్ఞస్తద్యచ్ఛేజ్జ్ఞాన ఆత్మని।
జ్ఞానమాత్మని మహతి నియచ్ఛేత్తద్యచ్ఛేచ్ఛాంత ఆత్మని ॥ ॥13॥

ఉత్తిష్ఠత జాగ్రత ప్రాప్య వరాన్నిబోధత।
క్షురస్య ధారా నిశితా దురత్యయా దుర్గం పథస్తత్కవయో వదంతి ॥ ॥14॥

అశబ్దమస్పర్​శమరూపమవ్యయం తథాఽరసం నిత్యమగంధవచ్చ యత్‌।
అనాద్యనంతం మహతః పరం ధ్రువం నిచాయ్య తన్మృత్యుముఖాత్‌ ప్రముచ్యతే ॥ ॥15॥

నాచికేతముపాఖ్యానం మృత్యుప్రోక్తం సనాతనం‌।
ఉక్త్వా శ్రుత్వా చ మేధావీ బ్రహ్మలోకే మహీయతే ॥ ॥16॥

య ఇమం పరమం గుహ్యం శ్రావయేద్‌ బ్రహ్మసంసది।
ప్రయతః శ్రాద్ధకాలే వా తదానంత్యాయ కల్పతే।
తదానంత్యాయ కల్పత ఇతి ॥ ॥17॥