అధ్యాయ 1
వల్లీ 3

ఋతం పిబంతౌ సుకృతస్య లోకే గుహాం ప్రవిష్టౌ పరమే పరార్ధే।
ఛాయాతపౌ బ్రహ్మవిదో వదంతి పంచాగ్నయో యే చ త్రిణాచికేతాః ॥1॥

యః సేతురీజానానామక్షరం బ్రహ్మ యత్పరం‌।
అభయం తితీర్​షతాం పారం నాచికేతం శకేమహి ॥2॥

ఆత్మానం రథినం-విఀద్ధి శరీరం రథమేవ తు।
బుద్ధిం తు సారథిం-విఀద్ధి మనః ప్రగ్రహమేవ చ ॥3॥

ఇంద్రియాణి హయానాహుర్విషయాంస్తేషు గోచరాన్‌।
ఆత్మేంద్రియమనోయుక్తం భోక్తేత్యాహుర్మనీషిణః ॥4॥

యస్త్వవిజ్ఞానవాన్భవత్యయుక్తేన మనసా సదా
తస్యేంద్రియాణ్యవశ్యాని దుష్టాశ్వా ఇవ సారథేః ॥5॥

యస్తు విజ్ఞానవాన్భవతి యుక్తేన మనసా సదా
తస్యేంద్రియాణి వశ్యాని సదశ్వా ఇవ సారథేః ॥6॥

యస్త్వవిజ్ఞానవాన్భవత్యమనస్కః సదాఽశుచిః।
న స తత్పదమాప్నోతి సంసారం చాధిగచ్ఛతి ॥7॥

యస్తు విజ్ఞానవాన్భవతి సమనస్కః సదా శుచిః।
స తు తత్పదమాప్నోతి యస్మాద్ భూయో న జాయతే ॥8॥

విజ్ఞానసారథిర్యస్తు మనః ప్రగ్రహవాన్నరః।
సోఽధ్వనః పారమాప్నోతి తద్విష్ణోః పరమం పదం‌ ॥9॥

ఇంద్రియేభ్యః పరా హ్యర్థా అర్థేభ్యశ్చ పరం మనః।
మనసస్తు పరా బుద్ధిర్బుద్ధేరాత్మా మహాన్పరః ॥10॥

మహతః పరమవ్యక్తమవ్యక్తాత్పురుషః పరః।
పురుషాన్న పరం కించిత్సా కాష్ఠా సా పరా గతిః ॥11॥

ఏష సర్వేషు భూతేషు గూఢోఽఽత్మా న ప్రకాశతే।
దృశ్యతే త్వగ్ర్యయా బుద్ధ్యా సూక్ష్మయా సూక్ష్మదర్​శిభిః ॥12॥

యచ్ఛేద్వాఙ్మనసీ ప్రాజ్ఞస్తద్యచ్ఛేజ్జ్ఞాన ఆత్మని।
జ్ఞానమాత్మని మహతి నియచ్ఛేత్తద్యచ్ఛేచ్ఛాంత ఆత్మని ॥13॥

ఉత్తిష్ఠత జాగ్రత ప్రాప్య వరాన్నిబోధత।
క్షురస్య ధారా నిశితా దురత్యయా దుర్గం పథస్తత్కవయో వదంతి ॥14॥

అశబ్దమస్పర్​శమరూపమవ్యయం తథాఽరసం నిత్యమగంధవచ్చ యత్‌।
అనాద్యనంతం మహతః పరం ధ్రువం నిచాయ్య తన్మృత్యుముఖాత్‌ ప్రముచ్యతే ॥15॥

నాచికేతముపాఖ్యానం మృత్యుప్రోక్తం సనాతనం‌।
ఉక్త్వా శ్రుత్వా చ మేధావీ బ్రహ్మలోకే మహీయతే ॥16॥

య ఇమం పరమం గుహ్యం శ్రావయేద్‌ బ్రహ్మసంసది।
ప్రయతః శ్రాద్ధకాలే వా తదానంత్యాయ కల్పతే।
తదానంత్యాయ కల్పత ఇతి ॥17॥