అధ్యాయ 1
వల్లీ 1

ఓం ఉశన్‌ హ వై వాజశ్రవసః సర్వవేదసం దదౌ।
తస్య హ నచికేతా నామ పుత్ర ఆస ॥1॥

తం హ కుమారం సంతం దక్షిణాసు నీయమానాసు శ్రద్ధాఽఽవివేశ। సోఽమన్యత ॥2॥

పీతోదకా జగ్ధతృణా దుగ్ధదోహా నిరింద్రియాః।
అనందా నామ తే లోకాస్తాన్స గచ్ఛతి తా దదత్‌ ॥3॥

స హోవాచ పితరం తత కస్మై మాం దాస్యసీతి।
ద్వితీయం తృతీయం తం హోవాచ మృత్యవే త్వా దదామీతి ॥4॥

బహూనామేమి ప్రథమో బహూనామేమి మధ్యమః।
కిం స్విద్యమస్య కర్తవ్యం-యఀన్మయాద్య కరిష్యతి ॥5॥

అనుపశ్య యథా పూర్వే ప్రతిపశ్య తథాఽపరే।
సస్యమివ మర్త్యః పచ్యతే సస్యమివాజాయతే పునః ॥6॥

వైశ్వానరః ప్రవిశత్యతిథిర్బ్రాహ్మణో గృహాన్‌।
తస్యైతాం శాంతిం కుర్వంతి హర వైవస్వతోదకం‌ ॥7॥

ఆశాప్రతీక్షే సంగతం సూనృతాం చేష్టాపూర్వే పుత్రపశూంశ్చ సర్వాన్‌।
ఏతద్‌ వృంక్తే పురుషస్యాల్పమేధసో యస్యానశ్నన్వసతి బ్రాహ్మణో గృహే ॥8॥

తిస్రో రాత్రీర్యదవాత్సీర్గృహే మేఽనశ్నన్బ్రహ్మన్నతిథిర్నమస్యః।
నమస్తేఽస్తు బ్రహ్మన్స్వస్తి మేఽస్తు తస్మాత్ప్రతి త్రీన్వరాన్వృణీష్వ ॥9॥

శాంతసంకల్పః సుమనా యథా స్యాద్వీతమన్యుర్గౌతమో మాభి మృత్యో।
త్వత్ప్రసృష్టం మాభివదేత్ప్రతీత ఏతత్త్రయాణాం ప్రథమం-వఀరం-వృఀణే ॥10॥

యథా పురస్తాద్‌ భవితా ప్రతీత ఔద్దాలకిరారుణిర్మత్ప్రసృష్టః।
సుఖం రాత్రీః శయితా వీతమన్యుస్త్వాం దదృశివాన్మృత్యుముఖాత్ప్రముక్తం‌ ॥11॥

స్వర్గే లోకే న భయం కించనాస్తి న తత్ర త్వం న జరయా బిభేతి।
ఉభే తీర్త్వాఽశనాయాపిపాసే శోకాతిగో మోదతే స్వర్గలోకే ॥12॥

స త్వమగ్నిం స్వర్గ్యమధ్యేషి మృత్యో ప్రబ్రూహి త్వం శ్రద్దధానాయ మహ్యం‌।
స్వర్గలోకా అమృతత్వం భజంత ఏతద్‌ ద్వితీయేన వృణే వరేణ ॥13॥

ప్ర తే బ్రవీమి తదు మే నిబోధ స్వర్గ్యమగ్నిం నచికేతః ప్రజానన్‌।
అనంతలోకాప్తిమథో ప్రతిష్ఠాం-విఀద్ధి త్వమేతం నిహితం గుహాయాం‌ ॥14॥

లోకాదిమగ్నిం తమువాచ తస్మై యా ఇష్టకా యావతీర్వా యథా వా।
స చాపి తత్ప్రత్యవదద్యథోక్తమథాస్య మృత్యుః పునరేవాహ తుష్టః ॥15॥

తమబ్రవీత్ప్రీయమాణో మహాత్మా వరం తవేహాద్య దదామి భూయః।
తవైవ నామ్నా భవితాఽయమగ్నిః సృంకాం చేమామనేకరూపాం గృహాణ ॥16॥

త్రిణాచికేతస్త్రిభిరేత్య సంధిం త్రికర్మకృత్తరతి జన్మమృత్యూ।
బ్రహ్మజజ్ఞం దేవమీడ్యం-విఀదిత్వా నిచాయ్యేమాం శాంతిమత్యంతమేతి ॥17॥

త్రిణాచికేతస్త్రయమేతద్విదిత్వా య ఏవం-విఀద్వాంశ్చినుతే నాచికేతం‌।
స మృత్యుపాశాన్పురతః ప్రణోద్య శోకాతిగో మోదతే స్వర్గలోకే ॥18॥

ఏష తేఽగ్నిర్నచికేతః స్వర్గ్యో యమవృణీథా ద్వితీయేన వరేణ।
ఏతమగ్నిం తవైవ ప్రవక్శ్యంతి జనాసస్తృతీయం-వఀరం నచికేతో వృణీష్వ ॥19॥

యేయం ప్రేతే విచికిత్సా మనుష్యేఽస్తీత్యేకే నాయమస్తీతి చైకే।
ఏతద్విద్యామనుశిష్టస్త్వయాఽహం-వఀరాణామేష వరస్తృతీయః ॥20॥

దేవైరత్రాపి విచికిత్సితం పురా న హి సువిజ్ఞేయమణురేష ధర్మః।
అన్యం-వఀరం నచికేతో వృణీష్వ మా మోపరోత్సీరతి మా సృజైనం‌ ॥21॥

దేవైరత్రాపి విచికిత్సితం కిల త్వం చ మృత్యో యన్న సుజ్ఞేయమాత్థ।
వక్తా చాస్య త్వాదృగన్యో న లభ్యో నాన్యో వరస్తుల్య ఏతస్య కశ్చిత్‌ ॥22॥

శతాయుషః పుత్రపౌత్రాన్వృణీష్వ బహూన్పశూన్హస్తిహిరణ్యమశ్వాన్‌।
భూమేర్మహదాయతనం-వృఀణీష్వ స్వయం చ జీవ శరదో యావదిచ్ఛసి ॥23॥

ఏతత్తుల్యం-యఀది మన్యసే వరం-వృఀణీష్వ విత్తం చిరజీవికాం చ।
మహాభూమౌ నచికేతస్త్వమేధి కామానాం త్వాం కామభాజం కరోమి ॥24॥

యే యే కామా దుర్లభా మర్త్యలోకే సర్వాన్కామాంశ్ఛందతః ప్రార్థయస్వ।
ఇమా రామాః సరథాః సతూర్యా న హీదృశా లంభనీయా మనుష్యైః।
ఆభిర్మత్ప్రత్తాభిః పరిచారయస్వ నచికేతో మరణం మాఽనుప్రాక్శీః ॥25॥

శ్వోభావా మర్త్యస్య యదంతకైతత్సర్వేంద్రియాణాం జరయంతి తేజః।
అపి సర్వం జీవితమల్పమేవ తవైవ వాహాస్తవ నృత్యగీతే ॥26॥

న విత్తేన తర్పణీయో మనుష్యో లప్స్యామహే విత్తమద్రాక్శ్మ చేత్త్వా।
జీవిష్యామో యావదీశిష్యసి త్వం-వఀరస్తు మే వరణీయః స ఏవ ॥27॥

అజీర్యతామమృతానాముపేత్య జీర్యన్మర్త్యః క్వధఃస్థః ప్రజానన్‌।
అభిధ్యాయన్వర్ణరతిప్రమోదానతిదీర్ఘే జీవితే కో రమేత ॥28॥

యస్మిన్నిదం-విఀచికిత్సంతి మృత్యో యత్సాంపరాయే మహతి బ్రూహి నస్తత్‌।
యోఽయం-వఀరో గూఢమనుప్రవిష్టో నాన్యం తస్మాన్నచికేతా వృణీతే ॥29॥