అధ్యాయ 1
వల్లీ 1

ఓం ఉశన్‌ హ వై వాజశ్రవసః సర్వవేదసం దదౌ।
తస్య హ నచికేతా నామ పుత్ర ఆస ॥ ॥1॥

తం హ కుమారం సంతం దక్షిణాసు నీయమానాసు శ్రద్ధాఽఽవివేశ। సోఽమన్యత ॥ ॥2॥

పీతోదకా జగ్ధతృణా దుగ్ధదోహా నిరింద్రియాః।
అనందా నామ తే లోకాస్తాన్స గచ్ఛతి తా దదత్‌ ॥ ॥3॥

స హోవాచ పితరం తత కస్మై మాం దాస్యసీతి।
ద్వితీయం తృతీయం తం హోవాచ మృత్యవే త్వా దదామీతి ॥ ॥4॥

బహూనామేమి ప్రథమో బహూనామేమి మధ్యమః।
కిం స్విద్యమస్య కర్తవ్యం-యఀన్మయాద్య కరిష్యతి ॥ ॥5॥

అనుపశ్య యథా పూర్వే ప్రతిపశ్య తథాఽపరే।
సస్యమివ మర్త్యః పచ్యతే సస్యమివాజాయతే పునః ॥ ॥6॥

వైశ్వానరః ప్రవిశత్యతిథిర్బ్రాహ్మణో గృహాన్‌।
తస్యైతాం శాంతిం కుర్వంతి హర వైవస్వతోదకం‌ ॥ ॥7॥

ఆశాప్రతీక్షే సంగతం సూనృతాం చేష్టాపూర్వే పుత్రపశూంశ్చ సర్వాన్‌।
ఏతద్‌ వృంక్తే పురుషస్యాల్పమేధసో యస్యానశ్నన్వసతి బ్రాహ్మణో గృహే ॥ ॥8॥

తిస్రో రాత్రీర్యదవాత్సీర్గృహే మేఽనశ్నన్బ్రహ్మన్నతిథిర్నమస్యః।
నమస్తేఽస్తు బ్రహ్మన్స్వస్తి మేఽస్తు తస్మాత్ప్రతి త్రీన్వరాన్వృణీష్వ ॥ ॥9॥

శాంతసంకల్పః సుమనా యథా స్యాద్వీతమన్యుర్గౌతమో మాభి మృత్యో।
త్వత్ప్రసృష్టం మాభివదేత్ప్రతీత ఏతత్త్రయాణాం ప్రథమం-వఀరం-వృఀణే ॥ ॥10॥

యథా పురస్తాద్‌ భవితా ప్రతీత ఔద్దాలకిరారుణిర్మత్ప్రసృష్టః।
సుఖం రాత్రీః శయితా వీతమన్యుస్త్వాం దదృశివాన్మృత్యుముఖాత్ప్రముక్తం‌ ॥ ॥11॥

స్వర్గే లోకే న భయం కించనాస్తి న తత్ర త్వం న జరయా బిభేతి।
ఉభే తీర్త్వాఽశనాయాపిపాసే శోకాతిగో మోదతే స్వర్గలోకే ॥ ॥12॥

స త్వమగ్నిం స్వర్గ్యమధ్యేషి మృత్యో ప్రబ్రూహి త్వం శ్రద్దధానాయ మహ్యం‌।
స్వర్గలోకా అమృతత్వం భజంత ఏతద్‌ ద్వితీయేన వృణే వరేణ ॥ ॥13॥

ప్ర తే బ్రవీమి తదు మే నిబోధ స్వర్గ్యమగ్నిం నచికేతః ప్రజానన్‌।
అనంతలోకాప్తిమథో ప్రతిష్ఠాం-విఀద్ధి త్వమేతం నిహితం గుహాయాం‌ ॥ ॥14॥

లోకాదిమగ్నిం తమువాచ తస్మై యా ఇష్టకా యావతీర్వా యథా వా।
స చాపి తత్ప్రత్యవదద్యథోక్తమథాస్య మృత్యుః పునరేవాహ తుష్టః ॥ ॥15॥

తమబ్రవీత్ప్రీయమాణో మహాత్మా వరం తవేహాద్య దదామి భూయః।
తవైవ నామ్నా భవితాఽయమగ్నిః సృంకాం చేమామనేకరూపాం గృహాణ ॥ ॥16॥

త్రిణాచికేతస్త్రిభిరేత్య సంధిం త్రికర్మకృత్తరతి జన్మమృత్యూ।
బ్రహ్మజజ్ఞం దేవమీడ్యం-విఀదిత్వా నిచాయ్యేమాం శాంతిమత్యంతమేతి ॥ ॥17॥

త్రిణాచికేతస్త్రయమేతద్విదిత్వా య ఏవం-విఀద్వాంశ్చినుతే నాచికేతం‌।
స మృత్యుపాశాన్పురతః ప్రణోద్య శోకాతిగో మోదతే స్వర్గలోకే ॥ ॥18॥

ఏష తేఽగ్నిర్నచికేతః స్వర్గ్యో యమవృణీథా ద్వితీయేన వరేణ।
ఏతమగ్నిం తవైవ ప్రవక్శ్యంతి జనాసస్తృతీయం-వఀరం నచికేతో వృణీష్వ ॥ ॥19॥

యేయం ప్రేతే విచికిత్సా మనుష్యేఽస్తీత్యేకే నాయమస్తీతి చైకే।
ఏతద్విద్యామనుశిష్టస్త్వయాఽహం-వఀరాణామేష వరస్తృతీయః ॥ ॥20॥

దేవైరత్రాపి విచికిత్సితం పురా న హి సువిజ్ఞేయమణురేష ధర్మః।
అన్యం-వఀరం నచికేతో వృణీష్వ మా మోపరోత్సీరతి మా సృజైనం‌ ॥ ॥21॥

దేవైరత్రాపి విచికిత్సితం కిల త్వం చ మృత్యో యన్న సుజ్ఞేయమాత్థ।
వక్తా చాస్య త్వాదృగన్యో న లభ్యో నాన్యో వరస్తుల్య ఏతస్య కశ్చిత్‌ ॥ ॥22॥

శతాయుషః పుత్రపౌత్రాన్వృణీష్వ బహూన్పశూన్హస్తిహిరణ్యమశ్వాన్‌।
భూమేర్మహదాయతనం-వృఀణీష్వ స్వయం చ జీవ శరదో యావదిచ్ఛసి ॥ ॥23॥

ఏతత్తుల్యం-యఀది మన్యసే వరం-వృఀణీష్వ విత్తం చిరజీవికాం చ।
మహాభూమౌ నచికేతస్త్వమేధి కామానాం త్వాం కామభాజం కరోమి ॥ ॥24॥

యే యే కామా దుర్లభా మర్త్యలోకే సర్వాన్కామాంశ్ఛందతః ప్రార్థయస్వ।
ఇమా రామాః సరథాః సతూర్యా న హీదృశా లంభనీయా మనుష్యైః।
ఆభిర్మత్ప్రత్తాభిః పరిచారయస్వ నచికేతో మరణం మాఽనుప్రాక్శీః ॥ ॥25॥

శ్వోభావా మర్త్యస్య యదంతకైతత్సర్వేంద్రియాణాం జరయంతి తేజః।
అపి సర్వం జీవితమల్పమేవ తవైవ వాహాస్తవ నృత్యగీతే ॥ ॥26॥

న విత్తేన తర్పణీయో మనుష్యో లప్స్యామహే విత్తమద్రాక్శ్మ చేత్త్వా।
జీవిష్యామో యావదీశిష్యసి త్వం-వఀరస్తు మే వరణీయః స ఏవ ॥ ॥27॥

అజీర్యతామమృతానాముపేత్య జీర్యన్మర్త్యః క్వధఃస్థః ప్రజానన్‌।
అభిధ్యాయన్వర్ణరతిప్రమోదానతిదీర్ఘే జీవితే కో రమేత ॥ ॥28॥

యస్మిన్నిదం-విఀచికిత్సంతి మృత్యో యత్సాంపరాయే మహతి బ్రూహి నస్తత్‌।
యోఽయం-వఀరో గూఢమనుప్రవిష్టో నాన్యం తస్మాన్నచికేతా వృణీతే ॥ ॥29॥