అధ్యాయ 1
వల్లీ 2

అన్యచ్ఛ్రేయోఽన్యదుతైవ ప్రేయస్తే ఉభే నానార్థే పురుషం సినీతః।
తయోః శ్రేయ ఆదదానస్య సాధుర్భవతి హీయతేఽర్థాద్య ఉ ప్రేయో వృణీతే ॥ ॥1॥

శ్రేయశ్చ ప్రేయశ్చ మనుష్యమేతస్తౌ సంపరీత్య వివినక్తి ధీరః।
శ్రేయో హి ధీరోఽభి ప్రేయసో వృణీతే ప్రేయో మందో యోగక్శేమాద్‌వృణీతే ॥ ॥2॥

స త్వం ప్రియాన్ప్రియరూపాంశ్చ కామానభిధ్యాయన్నచికేతోఽత్యస్రాక్షీః।
నైతాం సృంకాం-విఀత్తమయీమవాప్తో యస్యాం మజ్జంతి బహవో మనుష్యాః ॥ ॥3॥

దూరమేతే విపరీతే విషూచీ అవిద్యా యా చ విద్యేతి జ్ఞాతా।
విద్యాభీప్సినం నచికేతసం మన్యే న త్వా కామా బహవోఽలోలుపంత ॥ ॥4॥

అవిద్యాయామంతరే వర్తమానాః స్వయం ధీరాః పండితమ్మన్యమానాః।
దంద్రమ్యమాణాః పరియంతి మూఢా అంధేనైవ నీయమానా యథాంధాః ॥ ॥5॥

న సాంపరాయః ప్రతిభాతి బాలం ప్రమాద్యంతం-విఀత్తమోహేన మూఢం‌।
అయం-లోఀకో నాస్తి పర ఇతి మానీ పునః పునర్వశమాపద్యతే మే ॥ ॥6॥

శ్రవణాయాపి బహుభిర్యో న లభ్యః శృణ్వంతోఽపి బహవో యం న విద్యుః।
ఆశ్చర్యో వక్తా కుశలోఽస్య లబ్ధాశ్చర్యో జ్ఞాతా కుశలానుశిష్టః ॥ ॥7॥

న నరేణావరేణ ప్రోక్త ఏష సువిజ్ఞేయో బహుధా చింత్యమానః।
అనన్యప్రోక్తే గతిరత్ర నాస్త్యణీయాన్ హ్యతర్క్యమణుప్రమాణాత్‌ ॥ ॥8॥

నైషా తర్కేణ మతిరాపనేయా ప్రోక్తాన్యేనైవ సుజ్ఞానాయ ప్రేష్ఠ।
యాం త్వమాపః సత్యధృతిర్బతాసి త్వాదృఙ నో భూయాన్నచికేతః ప్రష్టా ॥ ॥9॥

జానామ్యహం శేవధిరిత్యనిత్యం న హ్యధ్రువైః ప్రాప్యతే హి ధ్రువం తత్‌।
తతో మయా నాచికేతశ్చితోఽగ్నిరనిత్యైర్ద్రవ్యైః ప్రాప్తవానస్మి నిత్యం‌ ॥ ॥10॥

కామస్యాప్తిం జగతః ప్రతిష్ఠాం క్రతోరానంత్యమభయస్య పారం‌।
స్తోమం అహదురుగాయం ప్రతిష్ఠాం దృష్ట్వా ధృత్యా ధీరో నచికేతోఽత్యస్రాక్షీః ॥ ॥11॥

తం దుర్దర్​శం గూఢమనుప్రవిష్టం గుహాహితం గహ్వరేష్ఠం పురాణం‌।
అధ్యాత్మయోగాధిగమేన దేవం మత్వా ధీరో హర్​షశోకౌ జహాతి ॥ ॥12॥

ఏతచ్ఛ్రుత్వా సంపరిగృహ్య మర్త్యః ప్రవృహ్య ధర్మ్యమణుమేతమాప్య।
స మోదతే మోదనీయం హి లబ్ధ్వా వివృతం సద్మ నచికేతసం మన్యే ॥ ॥13॥

అన్యత్ర ధర్మాదన్యత్రాధర్మాదన్యత్రాస్మాత్కృతాకృతాత్‌।
అన్యత్ర భూతాచ్చ భవ్యాచ్చ యత్తత్పశ్యసి తద్వద ॥ ॥14॥

సర్వే వేదా యత్పదమామనంతి తపాంసి సర్వాణి చ యద్వదంతి।
యదిచ్ఛంతో బ్రహ్మచర్యం చరంతి తత్తే పదం సంగ్రహేణ బ్రవీమ్యోమిత్యేతత్‌ ॥ ॥15॥

ఏతద్‌ధ్యేవాక్షరం బ్రహ్మ ఏతద్‌ధ్యేవాక్షరం పరం‌।
ఏతద్‌ధ్యేవాక్షరం జ్ఞాత్వా యో యదిచ్ఛతి తస్య తత్‌ ॥ ॥16॥

ఏతదాలంబనం శ్రేష్ఠమేతదాలంబనం పరం‌।
ఏతదాలంబనం జ్ఞాత్వా బ్రహ్మలోకే మహీయతే ॥ ॥17॥

న జాయతే మ్రియతే వా విపశ్చిన్నాయం కుతశ్చిన్న బభూవ కశ్చిత్‌।
అజో నిత్యః శాశ్వతోఽయం పురాణో న హన్యతే హన్యమానే శరీరే ॥ ॥18॥

హంతా చేన్మన్యతే హంతుం హతశ్చేన్మన్యతే హతం‌।
ఉభౌ తౌ న విజానీతో నాయం హంతి న హన్యతే ॥ ॥19॥

అణోరణీయాన్మహతో మహీయానాత్మాస్య జంతోర్నిహితో గుహాయాం‌।
తమక్రతుః పశ్యతి వీతశోకో ధాతుప్రసాదాన్మహిమానమాత్మనః ॥ ॥20॥

ఆసీనో దూరం-వ్రఀజతి శయానో యాతి సర్వతః।
కస్తం మదామదం దేవం మదన్యో జ్ఞాతుమర్​హతి ॥ ॥21॥

అశరీరం శరీరేష్వనవస్థేష్వవస్థితం‌।
మహాంతం-విఀభుమాత్మానం మత్వా ధీరో న శోచతి ॥ ॥22॥

నాయమాత్మా ప్రవచనేన లభ్యో న మేధయా న బహునా శ్రుతేన।
యమేవైష వృణుతే తేన లభ్యస్తస్యైష ఆత్మా వివృణుతే తనూం స్వాం‌ ॥ ॥23॥

నావిరతో దుశ్చరితాన్నాశాంతో నాసమాహితః।
నాశాంతమానసో వాపి ప్రజ్ఞానేనైనమాప్నుయాత్‌ ॥ ॥24॥

యస్య బ్రహ్మ చ క్షత్రం చ ఉభే భవత ఓదనః।
మృత్యుర్యస్యోపసేచనం క ఇత్థా వేద యత్ర సః ॥ ॥25॥