ప్రథమః ప్రశ్నః

ఓ-న్నమః పరమాత్మనే । హరిః ఓమ్ ॥

సుకేశా చ భారద్వాజ-శ్శైబ్యశ్చ సత్యకామ-స్సౌర్యాయణీ చ గార్గ్యః కౌసల్యశ్చాశ్వలాయనో భార్గవో వైదర్భిః కబన్ధీ కాత్యాయనస్తే హైతే బ్రహ్మపరా బ్రహ్మనిష్ఠాః పర-మ్బ్రహ్మాన్వేషమాణాః ఏష హ వై తత్సర్వం-వఀఖ్ష్యతీతి తే హ సమిత్పాణయో భగవన్త-మ్పిప్పలాదముపసన్నాః ॥1॥

తాన్‌ హ స ఋషిరువాచ భూయ ఏవ తపసా బ్రహ్మచర్యేణ శ్రద్ధయా సం​వఀత్సరం సం​వఀత్స్యథ యథాకామ-మ్ప్రశ్నాన్‌ పృచ్ఛత యది విజ్ఞాస్యామ-స్సర్వం హ వో వఖ్షామ ఇతి ॥2॥

అథ కబన్ధీ కాత్యాయన ఉపేత్య పప్రచ్ఛ భగవన్‌ కుతో హ వా ఇమాః ప్రజాః ప్రజాయన్త ఇతి ॥3॥

తస్మై స హోవాచ-
ప్రజాకామో వై ప్రజాపతి-స్స తపో-ఽతప్యత స తపస్తప్త్వా స మిథునముత్పాదయతే।
రయి-ఞ్చ ప్రాణఞ్చేతి ఏతౌ మే బహుధా ప్రజాః కరిష్యత ఇతి ॥4॥

ఆదిత్యో హ వై ప్రాణో రయిరేవ చన్ద్రమాః రయిర్వా ఏతత్‌ సర్వం-యఀన్మూర్త-ఞ్చామూర్త-ఞ్చ తస్మాన్మూర్తిరేవ రయిః ॥5॥

అథాదిత్య ఉదయన్ య-త్ప్రాచీ-న్దిశ-మ్ప్రవిశతి తేన ప్రాచ్యాన్‌ ప్రాణాన్‌ రశ్మిషు సన్నిధత్తే।
యద్దఖ్షిణాం-యఀత్‌ ప్రతీచీం-యఀదుదీచీం-యఀదధో యదూర్ధ్వం-యఀదన్తరా దిశో యత్సర్వ-మ్ప్రకాశయతి తేన సర్వాన్‌ ప్రాణాన్‌ రశ్మిషు సన్నిధత్తే ॥6॥

స ఏష వైశ్వానరో విశ్వరుపః ప్రాణో-ఽగ్నిరుదయతే।
తదేతద్ ఋచా-ఽభ్యుక్తమ్‌ ॥7॥

విశ్వరూపం హరిణ-ఞ్జాతవేదస-మ్పరాయణ-ఞ్జ్యోతిరేక-న్తపన్తమ్‌।
సహస్రరశ్మి-శ్శతధా వర్తమానః ప్రాణః ప్రజానాముదయత్యేష సూర్యః ॥8॥

సం​వఀత్సరో వై ప్రజాపతి-స్స్తస్యాయనే దఖ్షిణఞ్చోత్తర-ఞ్చ।
తద్యే హ వై తదిష్టాపూర్తే కృతమిత్యుపాసతే తే చాన్ద్రమసమేవ లోకమభిజయన్తే త ఏవ పునరావర్తన్తే।
తస్మాదేత ఋషయః ప్రజాకామా దఖ్షిణ-మ్ప్రతిపద్యన్తే। ఏష హ వై రయిర్యః పితృయాణః ॥9॥

అథోత్తరేణ తపసా బ్రహ్మచర్యేణ శ్రద్ధయా విద్యయాత్మానమన్విష్యాదిత్యమభిజయన్తే।
ఏతద్వై ప్రాణానామాయతనమేతదమృతమభయమేతత్‌ పరాయణమేతస్మాన్న పునరావర్తన్త ఇత్యేష నిరోధః। తదేష శ్లోకః ॥10॥

పఞ్చపాద-మ్పితర-న్ద్వాదశాకృతి-న్దివ ఆహుః పరే అర్ధే పురీషిణమ్‌।
అథేమే అన్య ఉ పరే విచఖ్షణం సప్తచక్రే షడర ఆహురర్పితమితి ॥11॥

మాసో వై ప్రజాపతిస్తస్య కృష్ణపక్శ ఏవ రయి-శ్శుక్లః ప్రణస్తస్మాదేత ఋషయ-శ్శుక్ల ఇష్ట-ఙ్కుర్వన్తీతర ఇతరస్మిన్‌ ॥12॥

అహోరాత్రో వై ప్రజాపతిస్తస్యాహరేవ ప్రాణో రాత్రిరేవ రయిః।
ప్రాణం-వాఀ ఏతే ప్రస్కన్దన్తి యే దివా రత్యా సం​యుఀజ్యన్తే బ్రహ్మచర్యమేవ తద్యద్రాత్రౌ రత్యా సం​యుఀజ్యన్తే ॥13॥

అన్నం-వైఀ ప్రజాపతిస్తతో హ వై తద్రేతస్తస్మాదిమాః ప్రజాః ప్రజాయన్త ఇతి ॥14॥

తద్యే హ వై తత్ప్రజాపతివ్రత-ఞ్చరన్తి తే మిథునముత్పాదయన్తే।
తేషామేవైష బ్రహ్మలోకో యేషా-న్తపో బ్రహ్మచర్యం-యేఀషు సత్య-మ్ప్రతిష్ఠితమ్‌ ॥15॥

తేషామసౌ విరజో బ్రహ్మలోకో న యేషు జిహ్మమనృత-న్న మాయా చేతి ॥16॥